در سال‌های اخیر، چین زرادخانه هسته‌ای خود را با سرعتی بی‌سابقه توسعه داده و مدرن‌سازی کرده است و نگرانی‌هایی را در مورد تغییر موازنه قدرت هسته‌ای جهانی افزایش داده است. این پیشرفت سریع شامل توسعه موشک‌های جدید، زیردریایی‌ها، بمب‌افکن‌های استراتژیک و پهپادها می‌شود که همگی در راستای تعهد رئیس‌جمهور شی جین پینگ در سال 2022 برای «ارتقای نیروهای مسلح مردمی ما به استانداردهای کلاس جهانی» است.
همراه با این پیشرفت‌های کمی، چین همچنین فناوری‌های جدید را در ساختار نیروی هسته‌ای خود ادغام کرده است، که به طور بالقوه نشان‌دهنده تغییر وضعیت هسته‌ای خود به سمت وضعیت تهاجمی‌تر پرتاب در هنگام هشدار (LOW) است. علی‌رغم این تغییرات، پکن با تعهد به حفظ قابلیت‌های هسته‌ای خود در «حداقل سطح لازم برای امنیت ملی»، معتقد است که سیاست عدم استفاده از اولین بار تغییری نکرده است.
توسعه موشک های مافوق صوت چین
چین نقش پیشرو در توسعه و استقرار سامانه های موشکی مافوق صوت ایفا کرده است و قابلیت های موشکی خود را بیشتر گسترش داده است. این پیشرفت‌ها شامل دو دسته اصلی موشک‌های مافوق صوت است: وسایل نقلیه مافوق صوت (HGVs) نصب شده بر روی موشک‌های بالستیک و موشک‌های مافوق صوت کروز (HCM). چین از سال 2014 در حال آزمایش گلایدر مافوق صوت DF-ZF است و پل فریستلر، دانشمند ارشد آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده، در سخنرانی در کنگره ایالات متحده تأیید کرد که چین هم فناوری موشک های مافوق صوت متعارف و هم با موتور هسته ای را توسعه داده است.
گلایدرهای مافوق صوت چندین مزیت استراتژیک را ارائه می دهند، به ویژه توانایی آنها در فرار از سیستم های دفاع موشکی موجود. در سال 2020، چین با موفقیت موشک بالستیک میان برد DF-17 (MRBM) مجهز به وسیله نقلیه مافوق صوت را با برد 1800 تا 2500 کیلومتر مستقر کرد. DF-17 قادر به حمل محموله های معمولی و هسته ای است و طبق گزارش اطلاعاتی فاش شده در سال 2023، چین همچنین در حال توسعه موشک مافوق صوت با برد بلندتر DF-27 با برد بالقوه 5000 تا 8000 کیلومتر است. این موشک همچنین می تواند کلاهک های متعارف و هسته ای را حمل کند.
توانایی های موشک های کروز مافوق صوت چین به همان اندازه پیشرفته است. در سال 2018، آکادمی آیرودینامیک هوافضای چین هواپیمای مافوق صوت Waverider Xingkong-2 (Starry Sky-2) را آزمایش کرد که گمان می رود برد 700 تا 800 کیلومتر و حداکثر سرعت آن 6 ماخ باشد. این پیشرفت‌های مافوق صوت نشان‌دهنده قصد چین برای پیشی گرفتن از سیستم‌های دفاع موشکی ایالات متحده و ایجاد سطح جدیدی از بازدارندگی هسته‌ای است.
در آگوست 2021، چین سیستم بمباران مداری کسری (FOBS) خود را آزمایش کرد که در آن یک موشک مافوق صوت با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای به مدار پرتاب شد و سپس برای حمله به یک هدف رها شد. این آزمایش که مسافت 40000 کیلومتری را در بیش از 100 دقیقه طی کرد، توانایی رو به رشد چین در دور زدن سیستم های دفاع موشکی سنتی را نشان داد. فناوری FOBS جدید نیست – این اولین بار توسط اتحاد جماهیر شوروی در طول جنگ سرد توسعه یافت – اما ترکیب چین از سیستم با گلایدرهای مافوق صوت نشان دهنده جهش قابل توجهی در مکانیسم های ارسال سلاح های هسته ای است.
FOBS با قرار دادن یک سلاح هسته‌ای در مدار پایین زمین کار می‌کند، جایی که قبل از ورود مجدد به جو برای ضربه زدن به هدف، یک مدار کامل را کامل نمی‌کند. معاهده فضای ماورای جو ایجاد سلاح در فضا را ممنوع می کند، اما FOBS با تحویل سلاح از فضا به جای نگهداری نامحدود در آنجا، این امر را دور می زند.
چین در حال گسترش زرادخانه هسته ای خود است
طبق گزارش سال 2024 موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (SIPRI)، ذخایر کلاهک های هسته ای چین به حدود 500 عدد رسید و وزارت دفاع ایالات متحده پیش بینی کرد که این تعداد تا سال 2030 به 1000 خواهد رسید. چین به طور رسمی این تخمین ها را تایید یا رد نکرده است. ، تصاویر ماهواره ای و سایر داده ها نشان دهنده رشد قابل توجه زیرساخت های هسته ای آن است. قابل ذکر است، چین در حال ساخت حدود 350 سایت موشکی در مناطق بیابانی شمال غربی خود است که گامی بزرگ در جهت تقویت قابلیت موشک های بالستیک قاره پیما (ICBM) است. بر اساس گزارش SIPRI، چین در حال حاضر دارای حدود 400 فروند ICBM است.
توسعه سریع زیرساخت‌های هسته‌ای چین به سایت آزمایش تسلیحات هسته‌ای Lop Nur و تولید پلوتونیوم با استفاده از راکتورهای سریع‌السیر گسترش می‌یابد که می‌تواند ظرفیت تولید کلاهک را بیشتر افزایش دهد.
یکی از مهم‌ترین بحث‌ها پیرامون توسعه هسته‌ای چین این است که آیا چین در حال تغییر وضعیت هسته‌ای خود به وضعیت «پرتاب در هشدار» (LOW) است یا خیر. گزارش وزارت دفاع در سال 2024 می گوید که چین ممکن است موضعی را اتخاذ کند که به عنوان “حمله متقابل هشدار اولیه” شناخته می شود، که به این کشور اجازه می دهد تا حمله هسته ای را بر اساس تشخیص موشک های نزدیک شده حتی قبل از اصابت به خاک چین انجام دهد. تا همین اواخر، تسلیحات هسته‌ای و سیستم‌های حمل و نقل چین در حالت از رده خارج و غیر جنگی بودند، یعنی نمی‌توانستند به سرعت پرتاب شوند. با این حال، این تغییر نشان دهنده یک موضع تهاجمی تر است که می تواند خطر اشتباه محاسبات هسته ای را افزایش دهد.
اسناد نظامی چین، مانند نسخه 2020 علم استراتژی نظامی، نیاز به وضعیت آمادگی هسته ای بالا را مورد بحث قرار می دهد و توانایی های واکنش چین را با ایالات متحده و روسیه مقایسه می کند. این سطح جدید آمادگی، همراه با پیشرفت در فناوری حسگرهای زمینی و فضایی، ممکن است به چین اجازه دهد تا در آینده نزدیک وضعیت پرتاب در حالت هشدار را اجرا کند.
در پاسخ به پیشرفت های چین، ایالات متحده در تلاش است تا قابلیت های موشکی و هسته ای خود را مدرن کند. پس از خروج از معاهده نیروهای هسته‌ای میان‌برد (INF) در سال 2019، ایالات متحده شروع به توسعه موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد کرد و از آن زمان برنامه‌های خود را برای استقرار این سامانه‌ها در منطقه هند و اقیانوس آرام اعلام کرده است. در سال 2023، ژنرال چارلز فلین، فرمانده ارتش آمریکا در اقیانوس آرام، قصد ایالات متحده برای استقرار موشک های زمینی تاماهاوک (با برد 2500 کیلومتر) و موشک های SM-6 (با برد 370 کیلومتر) را در منطقه تأیید کرد. .
علاوه بر این، ایالات متحده در حال تقویت قابلیت های فرماندهی و کنترل (C2) خود از طریق استراتژی فرماندهی و کنترل همه دامنه مشترک (JADC2) است که از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای حفظ برتری اطلاعات در فضای سایبری، فضا و طیف الکترومغناطیسی استفاده می کند. ایالات متحده همچنین در حال ارتقای سیستم های دفاع موشکی خود برای مقابله با تهدیدات احتمالی ناشی از مافوق صوت و سایر فناوری های موشکی پیشرفته چین است.
برای هند، توانایی رو به رشد هسته ای چین، به ویژه با توجه به پویایی هسته ای موجود با پاکستان، چالش های جدی ایجاد می کند. از نظر تاریخی، چین همیشه زرادخانه هسته‌ای بزرگ‌تری نسبت به هند داشته است، اما اکنون شکاف بین دو کشور با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است. با توجه به اینکه انتظار می‌رود ذخایر چین تا سال 2030 به بیش از 1000 کلاهک برسد، هند باید در استراتژی هسته‌ای خود تجدید نظر کند تا از قابلیت ضربه دوم معتبر اطمینان حاصل کند.
سیاست عدم استفاده اول هند بدون تغییر باقی می ماند و دکترین هسته ای این کشور بر حفظ حداقل بازدارندگی معتبر تاکید می کند. با این حال، با توجه به پیشرفت‌های چین در تسلیحات مافوق صوت، MIRV و موقعیت‌های بالقوه LOW، هند باید راه‌های نوآورانه‌ای را برای پراکنده کردن زرادخانه هسته‌ای و سیستم‌های ارسال در سراسر کشور در نظر بگیرد تا در صورت اولین حمله، بقای خود را تضمین کند. K. Subrahmanyam، یکی از برجسته ترین متفکران راهبردی هند، زمانی توصیه کرد که هند حداقل 500 کلاهک جنگی را در مناطق وسیعی برای ایجاد یک بازدارندگی معتبر حفظ کند.
علاوه بر این، سه گانه هسته ای هند، از جمله زیردریایی های موشک بالستیک (SSBN)، نقش مهمی در حفظ بازدارندگی ایفا می کند. SSBN ها قابلیت بقا را در صورت حمله هسته ای فراهم می کنند و اعتماد به قابلیت ضربه دوم هند را افزایش می دهند. در حالی که چین به نوسازی ناوگان SSBN خود و استقرار فناوری های موشکی جدید ادامه می دهد، هند باید برای جلوگیری از اجبار هسته ای سرعت خود را حفظ کند.
گسترش سریع زرادخانه هسته ای چین نشان دهنده انحراف قابل توجهی از تعهد قبلی این کشور به حداقل بازدارندگی است. در حالی که چین هنوز رسماً به سیاست عدم استفاده اول پایبند است، تعداد زیاد کلاهک های تولید شده، همراه با توسعه فناوری پیشرفته موشکی، نشان می دهد که این کشور در حال آماده شدن برای یک موقعیت هسته ای تهاجمی تر است. تغییر بالقوه به موقعیت پرتاب هشدار، محیط امنیتی جهانی را پیچیده تر می کند و خطر محاسبه اشتباه و تشدید تنش هسته ای را افزایش می دهد.
برای ایالات متحده، دستاوردهای هسته ای چین چالشی مستقیم برای تسلط استراتژیک این کشور در منطقه هند و اقیانوس آرام است. رقابت تسلیحاتی بین دو کشور در حال تشدید است و هر دو طرف در حال توسعه تسلیحات و اقدامات متقابل جدید هستند. استقرار موشک‌های میان‌برد آمریکا در منطقه، همراه با پیشرفت‌ها در دفاع موشکی و C2، نشان می‌دهد که واشنگتن برای رقابت استراتژیک بلندمدت با پکن آماده می‌شود.
برای هند، ظرفیت رو به رشد هسته ای چین یک نگرانی فوری است. با افزایش شکاف بین زرادخانه‌های هسته‌ای هند و چین، هند باید در نوسازی قابلیت‌های بازدارندگی خود سرمایه‌گذاری کند و در عین حال نیروی ضربت دوم قوی و قابل اعتمادی را حفظ کند. پارادوکس ثبات و بی‌ثباتی در دوجانبه هسته‌ای هند و چین، درگیری متعارف را محتمل‌تر می‌کند، اما بازدارندگی هسته‌ای همچنان نقش مهمی در جلوگیری از جنگ همه‌جانبه ایفا خواهد کرد.
مدرن‌سازی هسته‌ای چین چشم‌انداز امنیت جهانی را تغییر می‌دهد و کشورهایی مانند هند و ایالات متحده را مجبور می‌کند تا در استراتژی‌های دفاعی خود برای مقابله با چالش‌های این دوره جدید تجدیدنظر کنند.