با ادامه افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی بین مسکو و واشنگتن، کارشناسان زیردریایی روسی اخیراً اعلام کردند که فناوری سونار نسل بعدی آنها که بر روی زیردریایی‌های هسته‌ای کلاس Borei نصب شده است بسیار برتر از سیستم‌های سونار مورد استفاده در زیردریایی‌های هسته‌ای ایالات متحده است. به گفته این کارشناسان، سیستم سونار در زیردریایی‌های کلاس Borei تقریباً «دوبرابر مؤثرتر» از هر سیستمی است که در حال حاضر توسط ایالات متحده یا سایر کشورهای غربی مستقر شده است و به روسیه یک مزیت حیاتی در تشخیص زیر آب و توانایی‌های رزمی می‌دهد.
این ادعا که به طور گسترده توسط خبرگزاری دولتی روسیه ریا نووستی گزارش شده است، بر رقابت رو به رشد فناوری بین دو قدرت هسته ای بزرگ جهان، به ویژه در منطقه استراتژیک جنگ زیردریایی تاکید می کند. پیامدهای این ادعا عمیق است، زیرا سیستم‌های سونار زیردریایی بهتر می‌توانند مزیت تعیین‌کننده‌ای در شناسایی، ردیابی و شکست زیردریایی‌های دشمن ایجاد کنند – به طور بالقوه تغییر توازن قدرت دریایی به نفع روسیه.
در قلب ادعاهای نیروی دریایی روسیه یک سیستم سونار پیشرفته به نام Irtysh-Amphora-B-055 قرار دارد که گفته می شود برد تشخیص آن فراتر از مدرن ترین زیردریایی های ایالات متحده از جمله کلاس های اوهایو و ویرجینیا است. . زیردریایی‌های کلاس Borei، نسل جدید زیردریایی‌های موشک‌های بالستیک هسته‌ای روسیه، با قابلیت‌های رادارگریز و موشک‌های دوربرد طراحی شده‌اند و اکنون از این سیستم سونار پیشرفته به عنوان یکی از مزیت‌های اصلی آنها یاد می‌شود.
کارشناسان زیردریایی روس در بیانیه‌های اخیر گفته‌اند: «زیردریایی‌های هسته‌ای استراتژیک کلاس Borea دارای سیستم سونار هستند که می‌تواند تهدیدات زیر آب را بیش از 1.5 برابر دورتر از زیردریایی‌های هسته‌ای ایالات متحده شناسایی کند. آنها استدلال می کنند که این قابلیت به زیردریایی های کلاس Borei آگاهی موقعیتی بهتری را به خصوص در فضاهای وسیع و خائنانه زیر آب قطب شمال ارائه می دهد.
بر اساس گزارش ها، سیستم سونار Irtysh-Amphora-B-055 برد تشخیصی در حدود 100 کیلومتر بیشتر از سیستم سونار مورد استفاده در زیردریایی های هسته ای ایالات متحده ارائه می دهد. این برد کشف گسترده می‌تواند در هر درگیری دریایی آینده حیاتی باشد و به زیردریایی‌های روسی اجازه می‌دهد شناورهای دشمن را در فواصل بسیار بیشتر شناسایی و ردیابی کنند.
“Irtysh-Amphora-B-055” چیزی بیش از یک ابزار تشخیص پیشرفته است. به گفته منابع روسی، این سیستم طیف گسترده ای از قابلیت های چند منظوره را ارائه می دهد که آن را از سیستم های هیدروآکوستیک غربی متمایز می کند. این سیستم مجهز به ترکیبی از یک آنتن اصلی سونار، آنتن های جانبی و آنتن های یدک شده، از پردازش سیگنال دیجیتال برای شناسایی جهت صدا، تشخیص اکو و طبقه بندی اهداف زیر آب استفاده می کند.
طبق گزارش ها، این سیستم سونار می تواند تا 30 هدف از جمله زیردریایی ها، اژدرها و موشک انداز های دشمن را به طور همزمان ردیابی کند. این یک پیشرفت قابل توجه است زیرا ردیابی چندین هدف در یک محیط زیر آب به هم ریخته یک کار چالش برانگیز است که اغلب به دلیل پیچیدگی سیستم های سونار محدود می شود. Irtysh-Amphora-B-055 با فناوری دیجیتال پیشرفته، بهبود زمان پاسخ و تصمیم گیری در سناریوهای جنگی، بر این چالش ها غلبه می کند.
سیستم سونار علاوه بر کاربردهای نظامی، داده های محیطی و عملیاتی را نیز ارائه می دهد. این می تواند ضخامت یخ را اندازه گیری کند و polynyas (مناطق آب های آزاد که توسط یخ احاطه شده اند) را که برای عملیات قطب شمال مهم هستند شناسایی کند. این ویژگی‌ها انعطاف‌پذیری عملیاتی زیردریایی‌های کلاس Borei را افزایش می‌دهد، به‌ویژه که روسیه به دلایل نظامی و اقتصادی به طور فزاینده‌ای توجه خود را به قطب شمال معطوف می‌کند.
توانایی جهت‌یابی و عملیات در آب‌های پوشیده از یخ برای پرتاب موشک‌های هدایت‌شونده یا زیردریایی‌ها بسیار مهم است تا بتوانند در مناطق غیرقابل دسترسی به سطح بیایند. این امر دامنه عملیاتی روسیه را در یکی از مناطق مورد مناقشه راهبردی جهان گسترش می‌دهد و اهمیت زیردریایی‌های کلاس Borei و فناوری‌های سونار آنها را بیشتر می‌کند.
زیردریایی های کلاس Borei روسیه محور استراتژی بازدارندگی دریایی این کشور هستند. در حال حاضر، نیروی دریایی روسیه دارای شش زیردریایی پروژه “Borea” است که شامل سه فروند از پروژه اصلی 955 و سه کشتی مدرن پروژه 955a است.
پروژه 955: کشتی های اصلی این پروژه شامل یوری دالگاروکی، الکساندر نوسکی و ولادیمیر مونوماخ هستند. این زیردریایی ها اساس نیروی بازدارندگی هسته ای نیروی دریایی روسیه محسوب می شوند.
پروژه 955A: این نسخه ارتقا یافته شامل زیردریایی های “Knyaz Vladimir”، “Knyaz Oleg” و “Generalissimo Suvorov” است. این کشتی‌ها نسبت به کشتی‌های پیشین خود در زمینه رادارگریزی، بقا و قابلیت‌های رزمی پیشرفت‌هایی دارند، که آنها را به سکوهای قدرتمندی در جنگ‌های دریایی مدرن تبدیل می‌کند.
هر زیردریایی کلاس Borei می تواند تا 16 موشک بالستیک قاره پیمای Bulava (ICBM) حمل کند. این موشک ها در مرکز سه گانه هسته ای روسیه قرار دارند و حداکثر برد آنها بین 8000 تا 8800 کیلومتر بسته به محموله است. هر موشک قادر به حمل شش تا ده کلاهک هسته‌ای است که می‌تواند به طور مستقل با چندین هدف درگیر شود و به زیردریایی اجازه می‌دهد تا تقریباً از هر نقطه‌ای در اقیانوس‌های جهان یک حمله ویرانگر را انجام دهد.
زیردریایی های کلاس Borei با طول 170 متر و جابجایی 24000 تن در هنگام غوطه وری، از بزرگترین و قدرتمندترین زیردریایی های جهان هستند. آنها طوری طراحی شده اند که برای مدت طولانی زیر آب بمانند و خدمه ای متشکل از 107 نفر را حمل می کنند که سیستم های پیشرفته کشتی را اداره می کنند.
ادعاهای روسیه در مورد توانایی‌های سونار برتر زیردریایی‌های کلاس Borei می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای توازن قدرت دریایی، به‌ویژه بین روسیه و ایالات متحده داشته باشد. جنگ زیردریایی همیشه عرصه ای مخاطره آمیز و پرمخاطره بوده است، با کشورهایی که دائماً فناوری های جدیدی را برای شناسایی و فرار از تشخیص در زیر امواج توسعه می دهند.
اگر ادعاهای مربوط به سامانه Irtysh-Amphora-B-055 دقیق باشد، روسیه به طور بالقوه می تواند مزیت قابل توجهی در شناسایی و ردیابی زیردریایی های دشمن قبل از اینکه آنها بتوانند کشتی های روسی را شناسایی کنند، داشته باشد. این به روسیه اجازه می دهد تا درجه بیشتری از پنهان کاری را حفظ کند و در عین حال تهدیدات را در فواصل دورتر شناسایی کند و در نتیجه بقای بازدارندگی استراتژیک خود را افزایش دهد.
در پاسخ، ایالات متحده ممکن است نیاز به تسریع تلاش‌های خود برای توسعه سیستم‌های سونار پیشرفته‌تر یا استفاده از فناوری‌های جایگزین مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی یا مواد پیشرفته داشته باشد تا شکاف را کاهش دهد. زیردریایی های کلاس ویرجینیا نیروی دریایی ایالات متحده به دلیل رادار بودن و پیچیدگی های تکنولوژیکی خود شناخته شده اند، اما پیشرفت در فناوری تشخیص ممکن است این مزیت را کاهش دهد.
با این حال، باید توجه داشت که ایالات متحده مزایای خود را به ویژه در زمینه جنگ زیردریایی دارد. نیروی دریایی ایالات متحده بزرگترین و پیشرفته ترین ناوگان زیردریایی جهان را با تجربه گسترده جنگ ضد زیردریایی اداره می کند. زیردریایی‌های کلاس اوهایو که به عنوان ستون فقرات بازدارنده هسته‌ای آمریکا در دریا عمل می‌کنند، به زودی با زیردریایی‌های کلاس کلمبیا جایگزین می‌شوند که نویدبخش رادارگریزی و بقای بهتری هستند. علاوه بر این، نیروی دریایی ایالات متحده سرمایه گذاری زیادی در فناوری های صوتی آکوستیک انجام داده است که به کاهش شناسایی زیردریایی های آن کمک می کند.
قطب شمال به طور فزاینده ای در مرکز رقابت بین ایالات متحده و روسیه قرار دارد. از آنجایی که گرمایش جهانی منطقه را در دسترس تر می کند، هر دو کشور برای کنترل منابع استراتژیک و خطوط کشتیرانی آن با هم رقابت می کنند. قابلیت های زیردریایی های کلاس Borei در آب های قطب شمال دارایی قابل توجهی برای روسیه است که سرمایه گذاری زیادی در زیرساخت های نظامی در منطقه انجام داده است.
توانایی حرکت در آب های پوشیده از یخ و پرتاب موشک از زیر یخ به روسیه برای حفظ حضور استراتژیک در قطب شمال این مزیت را می دهد. در مقابل، نیروی دریایی ایالات متحده سکوهای کمتری دارد که به طور خاص برای عملیات در قطب شمال تعیین شده است، اگرچه اخیراً تمرکز خود را بر این منطقه به عنوان بخشی از تلاش گسترده‌تر برای مقابله با نفوذ روسیه و چین در آنجا افزایش داده است.
اظهارات کارشناسان زیردریایی روسی در رابطه با قابلیت‌های سونار زیردریایی‌های کلاس Borei بر رقابت رو به رشد فناوری بین مسکو و واشنگتن در زمینه جنگ زیر آب تأکید می‌کند. با افزایش تنش‌ها بین دو کشور، اهمیت حفظ برتری فناوری در فناوری‌های ردیابی و پنهان‌کاری زیر آب نیز افزایش می‌یابد.
اینکه آیا ادعاهای برتری روسیه درست است یا بخشی از یک کمپین اطلاعاتی گسترده تر است، باید دید. با این حال، آنچه واضح است این است که هر دو کشور وارد مرحله جدیدی از رقابت دریایی می شوند که در آن جنگ زیردریایی نقش مهمی در استراتژی های آنها ایفا می کند. با توسعه نسل بعدی زیردریایی های کلاس کلمبیا و فناوری جدید سونار توسط ایالات متحده، شکاف بین دو کشور ممکن است دوباره تغییر کند و منجر به پیشرفت بیشتر در این مسابقه تسلیحاتی زیردریایی شود.