سرگئی تالچانوف سفیر روسیه در اندونزی گفت: روسیه همچنان امیدوار است که قرارداد فسخ شده برای تامین جنگنده های سوخو-35 به اندونزی در نهایت محقق شود. اگرچه این توافق در حالت تعلیق است، اما مسکو معتقد است که جاکارتا فقط یک مسئله زمان دارد تا به این توافق برود.
در مصاحبه اخیر با خبرگزاری دولتی روسیه تاس، سفیر تالچانوف اظهار داشت: «قرارداد لغو یا لغو نشده است، بلکه فقط مسدود شده است. انتظار داریم دیر یا زود اجرایی شود. این که چه زمانی و چگونه این اتفاق خواهد افتاد، تصمیم دولت اندونزی است.” وی افزود که اندونزی امکان دستیابی به فناوری هوافضای روسیه را کاملاً رد نمی کند و اشاره کرد که همچنان علاقه به تجهیزات دفاعی مسکو وجود دارد.
سفیر همچنین خاطرنشان کرد که هیچ توضیح رسمی از سوی اندونزی در مورد تعلیق قرارداد 11 میلیارد دلاری که شامل 11 فروند هواپیمای Su-35 Flanker-E است وجود ندارد، اما خاطرنشان کرد که ترکیبی از عوامل احتمالاً بر این تصمیم تأثیر گذاشته است. تالچانوف بدون توضیح بیشتر در مورد پویایی خاص، گفت: «در اینجا ملاحظات پیچیده ای وجود دارد.
قرارداد Su-35 تاریخ طوفانی داشت. قرارداد خرید 11 جنگنده چند منظوره مدرن از روسیه که در ابتدا در اوایل سال 2018 امضا شد، افزایش قابل توجهی در توانایی‌های نظامی اندونزی تلقی شد. هواپیماهای Su-35 با قدرت مانور برتر و سیستم های اویونیک قدرتمند خود، برای تقویت ناوگان نیروی هوایی اندونزی و حفظ برتری هوایی این کشور در منطقه در نظر گرفته شده بودند.
با این حال، در مارس 2020، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه اندونزی تصمیم به تعلیق تدارکات به دلیل محدودیت‌های مالی ناشی از همه‌گیری جهانی COVID-19 گرفته است. جاکارتا یکی از بسیاری از کشورهایی بود که با پیامدهای اقتصادی این بیماری همه گیر دست و پنجه نرم می کرد، که دولت اندونزی را مجبور کرد هزینه های خود را برای برنامه های حمایتی بهداشتی و اجتماعی تغییر مسیر دهد.
اما علاوه بر عوامل اقتصادی، مشکلات ژئوپلیتیک دیگری نیز وجود داشت. گمانه زنی های بین المللی به فشارهای ایالات متحده به عنوان دلیل اصلی تردید اندونزی اشاره کرد. ایالات متحده از طریق قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم ها (CAATSA)، کشورهایی را که تجهیزات نظامی از روسیه خریداری می کنند، تهدید کرده است. اندونزی که از عواقب احتمالی آن آگاه بود، احتمالاً تصمیم به تعلیق قرارداد Su-35 برای جلوگیری از بدتر شدن روابط با واشنگتن گرفت.
CAATSA به ابزار مهم سیاست خارجی ایالات متحده تبدیل شده است که هدف آن بازدارندگی کشورها از خرید تجهیزات نظامی از دشمنان ایالات متحده، به ویژه روسیه است. این قانون تحریم هایی را علیه کشورهای درگیر در “معاملات مهم” با بخش های دفاعی یا اطلاعاتی روسیه پیش بینی می کند. این ماده پویایی پیچیده ای را برای اندونزی ایجاد کرده است که با وجود سابقه خرید تجهیزات دفاعی روسیه، در سال های اخیر به قدرت های غربی نزدیک شده است.
در مورد اندونزی، خرید جت های جنگنده Su-35 تقریباً به طور قطع به عنوان یک “معامله مهم” تحت CAATSA واجد شرایط است و جاکارتا را در معرض خطر اقدامات تنبیهی واشنگتن قرار می دهد. منافع استراتژیک گسترده تر اندونزی، از جمله همکاری نظامی با ایالات متحده و تلاش برای جلوگیری از درگیر شدن در درگیری های قدرت بزرگ، احتمالاً در تصمیم به تعلیق قرارداد Su-35 نقش داشته است.
با این حال، سیاست تدارکات دفاعی اندونزی برای مدت طولانی با هدف متنوع کردن منابع تجهیزات نظامی، ایجاد توازن در روابط بین قدرت‌های غربی و غیر غربی است. اندونزی در گذشته هواپیماهای جنگنده ساخت روسیه مانند Su-27 و Su-30 و همچنین تجهیزات دفاعی را از ایالات متحده و کشورهای اروپایی خریداری کرده است. با توجه به رقابت فزاینده بین ایالات متحده و روسیه و همچنین تشدید رقابت هند و اقیانوس آرام که شامل چین می شود، حرکت در این تعادل به طور فزاینده ای دشوار می شود.
پس از توقف قرارداد Su-35، اندونزی شروع به بررسی گزینه های دیگر برای مدرن سازی نیروی هوایی خود کرد. در سال 2022، جاکارتا قرارداد بزرگی را با شرکت هوانوردی داسو فرانسه برای خرید 42 جت جنگنده رافال امضا کرد که نشان‌دهنده تغییر به سمت تولیدکنندگان تجهیزات دفاعی اروپایی بود. ارزش قرارداد رافال حدود 32 میلیارد رینگیت برآورد شده است که بسیار بیشتر از قرارداد Su-35 است. هواپیماهای پیشرفته فرانسوی قابلیت‌های پیشرفته‌تری از جمله مأموریت‌های دوربرد، سیستم‌های راداری پیشرفته و ادغام سلاح‌های برتر را به اندونزی ارائه می‌کنند.
به موازات آن، اندونزی نیز مذاکراتی را با ایالات متحده برای خرید یک ناوگان جنگنده F-15EX آغاز کرد که نشان دهنده تغییر بیشتر به سمت تجهیزات ساخت غرب بود. F-15EX که نمایانگر جدیدترین در سری F-15 نمادین است، برای حمل محموله تسلیحات بزرگتر طراحی شده است و آن را برای انواع سناریوهای جنگی مناسب می کند.
هر دو قرارداد رافال و F-15EX بر تلاش‌های اندونزی برای تقویت قابلیت‌های نظامی خود و در عین حال حفظ روابط دیپلماتیک قوی با بازیگران کلیدی جهانی تاکید دارند. این استراتژی تنوع برای اندونزی جدید نیست، زیرا این کشور یک سیاست دیرینه برای عدم اتکا به یک تامین کننده واحد برای نیازهای دفاعی خود دارد. با این حال، منعکس کننده جاه‌طلبی‌های گسترده‌تر جاکارتا برای اجتناب از همسویی بیش از حد با یک ایالت، به‌ویژه در بحبوحه تنش‌های فزاینده بین ایالات متحده و رقبای آن است.
با وجود این تحولات، روسیه همچنان خوشبین است که قرارداد Su-35 در نهایت به نتیجه برسد. سفیر تولچنوف تاکید کرد که روسیه وضعیت دشوار اندونزی را درک می کند و صبور است. در ماه مه 2023، خوزه تاوارس، سفیر اندونزی در روسیه، تأیید کرد که قرارداد Su-35 همچنان پابرجاست، اگرچه پیشرفتی نداشته است.
تاوارس توضیح داد که تأخیر تا حد زیادی به دلیل «ناراحتی‌های» بالقوه مرتبط با این معامله است که احتمالاً به تهدیدات تحریم‌های ایالات متحده و پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی گسترده‌تر اشاره دارد. وی با اشاره به اینکه اندونزی به دقت خطرات و مزایای ادامه توافق را سنجیده است، گفت: ما منتظر لحظه مناسب برای ادامه هستیم.
در حالی که قرارداد Su-35 متوقف شده است، همچنان روشن است که اندونزی امکان ادامه خرید در شرایط مطلوب تر را رد نکرده است. دولت‌های اندونزی و روسیه خطوط ارتباطی را باز نگه داشتند و هیچ نشانه‌ای مبنی بر لغو رسمی قرارداد وجود نداشت.
تصمیمات تدارکات دفاعی اندونزی را نمی توان جدا از چشم انداز امنیتی جنوب شرقی آسیا در نظر گرفت. اندونزی به عنوان یکی از بزرگترین قدرت های منطقه، نقش مهمی در تضمین ثبات در منطقه هند و اقیانوس آرام ایفا می کند، منطقه ای که به طور فزاینده ای توسط رقابت قدرت های بزرگ تعریف می شود. قاطعیت فزاینده چین در دریای چین جنوبی، همراه با تلاش های ایالات متحده برای تقویت اتحاد خود در منطقه، کشورهایی مانند اندونزی را در موقعیت دشواری قرار داده است.
اندونزی با دستیابی به جت های جنگنده پیشرفته مانند Su-35، Rafale و احتمالا F-15EX قصد خود را برای حفظ یک ارتش قوی و توانمند نشان می دهد. این امر به ویژه از آنجایی که جاکارتا به دنبال اثبات حق حاکمیت خود و حفاظت از منافع دریایی خود در آب های مورد مناقشه است، اهمیت دارد. در عین حال، اندونزی باید روابط خود را با قدرت های غربی و شرکای دفاعی سنتی خود مانند روسیه به دقت مدیریت کند.