معاون نخست وزیر کامبوج، ریم، معاون نخست وزیر سان چانتول، موضع این کشور را توضیح داد: کشتی ها و کشتی های آمریکایی از کشورهای دیگر پس از تکمیل نوسازی، از بازدید از این تاسیسات خوشحال خواهند شد. این اعلامیه که در یک رویداد سازماندهی شده توسط اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی (CSIS) مستقر در واشنگتن اعلام شد، با هدف رفع ترس از اینکه این پایگاه منحصراً به نیروی دریایی ارتش آزادیبخش خلق چین (PLAN) خدمت خواهد کرد، انجام شد.
سان با صراحت گفت: «پایگاه دریایی ریم برای چینی ها نیست. چینی‌ها در گسترش پایگاه دریایی ریم برای دفاع ملی به ما کمک کرده‌اند، این پایگاه توسط چینی‌ها یا هیچ نظامی علیه کشور دیگری استفاده نخواهد شد.» وی در ادامه توضیح داد: پس از تکمیل نوسازی نیروهای دریایی، کشتی‌های جنگی هر کشوری می‌توانند از بندر ریم بازدید کنند، مشروط بر اینکه برای اهداف بشردوستانه، بازیابی فاجعه یا تمرینات نظامی مشترک باشد.
با این حال، سان همچنین بر محدودیت عملی این تاسیسات تاکید کرد: “ما از ایالات متحده می‌خواهیم کشتی‌های کوچک‌تری را برای بازدید آتی بفرستد زیرا آب کم‌عمق است.” این پیشنهاد بر محدودیت‌های ذاتی این پایگاه برای کشتی‌های بزرگ‌تر تأکید می‌کند و شاید ترس از تبدیل شدن آن به مرکز عملیات‌های نظامی بزرگ چین را برطرف کند.
تنش آمریکا و کامبوج بر سر پایگاه دریایی رم
اظهارات سان در مقطع حساسی در روابط ایالات متحده و کامبوج بیان می شود که در چند سال گذشته به دلیل نگرانی در مورد نفوذ چین در این کشور آسیای جنوب شرقی تیره شده است. پایگاه دریایی ریم، واقع در امتداد خط ساحلی کامبوج در نزدیکی خلیج تایلند، در مرکز این اختلاف قرار دارد. ایالات متحده منتقد سرسخت توسعه پایگاه چین و آنچه که آن را وابستگی سیاسی فزاینده کامبوج به پکن می داند، به ویژه با توجه به سیاست های اقتدارگرایانه روزافزون کامبوج و سرکوب مخالفان سیاسی بوده است.
قابل ذکر است، تضمین های کامبوج پس از آن صورت گرفت که وابسته دفاعی ایالات متحده از دسترسی کامل به پایگاه دریایی ریم طی یک دعوت در سال 2021 محروم شد. این حادثه، همراه با تخریب چندین ساختمان در این پایگاه، که توسط ایالات متحده به عنوان بخشی از مدرنیزاسیون با حمایت چین تامین شده بود، باعث ایجاد سوء ظن در واشنگتن در مورد هدف واقعی بازسازی شد. با این حال مقامات کامبوج معتقدند که چین هیچ ارتباطی با تخریب ساختمان ها نداشته است.
ایالات متحده و کامبوج مانورهای نظامی مشترکی را در پایگاه دریایی ریم قبل از نوسازی آن برگزار کردند، اما روابط با پیشرفت ساخت و ساز تیره شد. مقامات ایالات متحده به طور فزاینده ای محتاط شده اند و گمان می کنند که چین از کمک های مالی و نظامی خود برای تضمین کنترل استراتژیک بر پایگاهی در منطقه هند و اقیانوس آرام استفاده می کند. در پاسخ، کامبوج و چین بارها استفاده از این پایگاه را برای تامین منافع نظامی چین رد کرده اند.
سوء ظن ایالات متحده در مورد نیات چین بی اساس نیست. از سال گذشته، دو کشتی جنگی چینی برای مدت طولانی در پایگاه دریایی ریم مستقر شده‌اند و این نگرانی را ایجاد کرده است که این پایگاه در نهایت به یک پایگاه نظامی چین تبدیل شود. علاوه بر این، ماه گذشته، وزارت دفاع کامبوج اذعان کرد که پکن ناوهای جنگی نوع 56 را که برای گشت زنی ساحلی طراحی شده بودند، به کامبوج منتقل کرده است. بر اساس گزارش ها، ارتش چین در حال آموزش همتایان کامبوجیایی خود در مورد نحوه کار با این شناورها است.
کالین کخ، کارشناس امور دریایی، که متخصص در منطقه هند و اقیانوسیه است، در مورد این ترتیب ابراز نگرانی کرد. کخ با نوشتن در X (توئیتر سابق) پیشنهاد کرد که این معامله احتمالاً به پکن امکان دسترسی بر اساس تقاضا به تسهیلات ریم را می دهد: “من معتقدم این ترتیبات دسترسی پکن به تسهیلات ریم را بر اساس تقاضا فراهم می کند، به این معنی که آنها باید در دسترس باشند. بنا به درخواست جمهوری خلق چین بعید است که پکن اجازه دهد سرمایه گذاری خود به هدر برود.”
یک چالش کلیدی ساخت یک اسکله جدید در پایگاه دریایی ریم است که بتواند کشتی های بزرگ از جمله ناوهای هواپیمابر را در خود جای دهد. این تعجب آور بود زیرا نیروی دریایی کامبوج چنین کشتی های بزرگی را اداره نمی کند و این سوال را مطرح می کند که چرا چنین اسکله ای مورد نیاز است. تصاویر ماهواره ای گرفته شده در جولای 2023 اسکله تقریباً تکمیل شده را نشان می دهد و طراحی آن به طرز شگفت انگیزی شبیه اسکله مورد استفاده ارتش چین در پایگاه خارجی خود در جیبوتی است.
اهمیت استراتژیک پایگاه دریایی ریم
پایگاه دریایی ریم که در نزدیکی ورودی خلیج تایلند قرار دارد، به ویژه در زمینه رقابت ژئوپلیتیکی بین چین و ایالات متحده در منطقه هند و اقیانوس آرام از اهمیت استراتژیک برخوردار است. این تاسیسات نزدیک به مسیرهای مهم کشتیرانی، از جمله تنگه حیاتی مالاکا است، که بیشتر تجارت جهان از آن عبور می کند. کنترل یا نفوذ بر پایگاه دریایی ریم به چین یک پل بالقوه در نزدیکی این نقطه بحرانی می‌دهد که می‌تواند در هر رویارویی نظامی آینده شامل دریای چین جنوبی سودمند باشد.
تنگه مالاکا به طور گسترده به عنوان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های دریایی جهان در نظر گرفته می‌شود و مرکزی برای جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای گسترده‌تر چین است. اگر تنش ها بین چین و ایالات متحده و متحدان آنها تشدید شود، توانایی کنترل یا حتی اختلال در کشتیرانی از طریق تنگه مالاکا یک مزیت استراتژیک قدرتمند خواهد بود. برای ایالات متحده، که به شدت به این آب ها برای تامین مجدد و عملیات دریایی در اقیانوس هند و اقیانوس آرام متکی است، ایده چین برای داشتن پایگاه دریایی دیگری در منطقه – علاوه بر تاسیسات بحث برانگیز آن در جنوب دریای چین، یک ایده جدی است. نگرانی
فقدان شبکه جهانی پایگاه‌های نظامی چین از دیرباز به عنوان یکی از محدودیت‌های کلیدی در توانایی این کشور برای نمایش قدرت فراتر از همسایگی‌های نزدیکش تلقی می‌شود. با این حال، در سال های اخیر، پکن گام های مهمی برای رفع این نقص برداشته است. ساخت و نوسازی تأسیسات نظامی مانند ریم به عنوان بخشی از استراتژی گسترده‌تر چین برای توسعه «ناوگان دریایی آب آبی» – ناوگانی که قادر به عملیات طولانی‌مدت دور از سواحل خود است – تلقی می‌شود. در حالی که حضور نظامی چین در آسیای جنوب شرقی در مقایسه با ایالات متحده محدود است، یک پایگاه در کامبوج می تواند توانایی های لجستیکی این کشور را در این منطقه بسیار افزایش دهد.
در واکنش به این تحولات، ایالات متحده به امید مقابله با نفوذ فزاینده چین، تعامل دیپلماتیک با کامبوج را افزایش داد. با این حال، تلاش های او به دلیل روابط رو به رشد کامبوج با پکن، هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی، پیچیده شده است. چین به بزرگترین سرمایه گذار خارجی کامبوج و ارائه دهنده کلیدی کمک های نظامی تبدیل شده است و موقعیت خود را در این کشور بیشتر تقویت می کند.
ایالات متحده همچنان نسبت به تضمین های کامبوج در مورد پایگاه دریایی ریم تردید دارد. علیرغم بیانیه Sun Chantal مبنی بر اینکه این پایگاه برای کشتی‌های همه کشورها باز خواهد بود، واشنگتن هنوز متقاعد نشده است که چین دسترسی ترجیحی نخواهد داشت. تاریخ روابط ایالات متحده و کامبوج، همراه با تعمیق روابط بین پنوم پن و پکن، بعید می‌سازد که نگرانی‌های آمریکا به این زودی‌ها کاملاً از بین برود.
روابط رو به توسعه کامبوج با چین همچنین نگرانی هایی را در میان کشورهای همسایه ایجاد کرده است که بسیاری از آنها درگیر اختلافات ارضی با چین در دریای چین جنوبی هستند. چشم انداز دستیابی چین به یک پایگاه نظامی دیگر در منطقه برای کشورهایی مانند ویتنام و فیلیپین که قبلاً شاهد توسعه طلبی چینی ادعاهای دریایی آنها را تهدید می کند، نگران کننده است.
پاسخ چین: اتهامات کمپین بدنام کردن
به نوبه خود، چین به طور مداوم برنامه خود برای نظامی کردن پایگاه دریایی ریم را رد کرده و ایالات متحده را به انتشار شایعات بی اساس متهم می کند. کارشناسان چینی که اغلب در رسانه‌های تحت کنترل دولت نقل می‌شوند، می‌گویند گزارش‌های مربوط به گسترش نظامی چین در ریم بخشی از تلاش گسترده‌تر ایالات متحده برای ایجاد اصطکاک بین چین و کشورهای آسیای جنوب شرقی است.
تحلیلگران در بیانیه ای برای روزنامه دولتی گلوبال تایمز چین، ایالات متحده را متهم کردند که با ایجاد هیستری در مورد توسعه پایگاه، تلاش می کند بین کامبوج و چین شکاف ایجاد کند. یکی از کارشناسان اظهار داشت: «این گزارش‌ها مرتباً نشان‌دهنده قصد پکن برای نظامی‌کردن پایگاه دریایی ریم است که کاملاً نادرست است و فقط برای دور کردن کامبوج از همسایگانش عمل می‌کند».
علیرغم این انکارها، حضور نظامی و اقتصادی رو به رشد چین در کامبوج – و به طور کلی آسیای جنوب شرقی – نه تنها ایالات متحده بلکه بازیگران منطقه را نیز نگران می کند. پایگاه دریایی ریم اکنون وارد مراحل پایانی مدرن‌سازی می‌شود و جهان به دقت نظاره‌گر خواهد بود تا ببیند آیا کامبوج می‌تواند به تعهد خود مبنی بر بی‌طرفی عمل کند یا اینکه این پایگاه به نمادی از نفوذ گسترده پکن در منطقه هند و اقیانوس آرام تبدیل خواهد شد.
با نزدیک شدن به پایان نوسازی پایگاه دریایی ریم، کامبوج با چالش ایجاد توازن در روابط خود با چین و در عین حال رفع نگرانی های ایالات متحده و دیگر قدرت های منطقه ای مواجه است. اظهارات سان چانتول معاون نخست وزیر ممکن است باعث اطمینان واشنگتن شده باشد، اما سوء ظن در مورد نیات اساسی چین همچنان وجود دارد. در یک زمینه ژئوپلیتیکی وسیع‌تر، ریم نمایانگر دنیای کوچکی از یک مبارزه گسترده‌تر برای نفوذ در آسیای جنوب شرقی است، با این پایگاه که به طور بالقوه به عنوان نقطه اشتعال در رقابت ایالات متحده و چین برای تسلط منطقه‌ای عمل می‌کند.