ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز سه‌شنبه هشداری جدی به ایالات متحده داد و از تغییراتی در دکترین هسته‌ای روسیه خبر داد که آستانه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. این اصلاحات چند روز پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه دولت بایدن به اوکراین اجازه داده است از موشک‌های ساخت ایالات متحده برای حمله به عمق خاک روسیه استفاده کند، صورت گرفت و روابط متزلزل‌تر را بیشتر متشنج کرد.
دکترین به روز شده، با عنوان رسمی “مبانی سیاست عمومی برای بازدارندگی هسته ای”، سناریوهای گسترده ای را ترسیم می کند که بر اساس آن روسیه می تواند زرادخانه هسته ای خود را مستقر کند. این امر بر رویارویی فزاینده بین روسیه و غرب تأکید می‌کند و جدی‌ترین تشدید وضعیت هسته‌ای را از زمان بحران موشکی کوبا در سال 1962 نشان می‌دهد.
دکترین تجدید نظر شده سناریوهایی را که در آن حملات هسته ای ممکن است در نظر گرفته شود، گسترش می دهد. علاوه بر حملات هسته ای یا حملات متعارف که بقای دولت را تهدید می کند.
- حملات سنتی به روسیه یا متحدش بلاروس که تهدیدی حیاتی برای حاکمیت یا تمامیت ارضی است.
- هرگونه حمله متعارف توسط یک کشور غیرهسته ای که توسط یک کشور هسته ای پشتیبانی می شود، حمله مشترک تلقی می شود.
- حملات انبوه هوایی و فضایی با استفاده از هواپیما، موشک های کروز یا وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (پهپاد) که از خاک روسیه عبور می کنند.
- تجاوز هر یک از اعضای ائتلاف نظامی به روسیه یا متحدانش به عنوان یک اقدام خصمانه از سوی کل ائتلاف.
- این اقدام پوتین به وضوح دفاع از بلاروس را با موقعیت هسته‌ای روسیه مرتبط می‌کند که نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در پویایی امنیت منطقه است.
این دکترین می گوید: «تجاوز به فدراسیون روسیه و (یا) متحدان آن… تجاوز از سوی ائتلاف (بلوک، اتحادیه) به عنوان یک کل تلقی می شود.
کرملین معتقد است که سیاست تسلیحات هسته‌ای آن صرفاً تدافعی است و هدف آن جلوگیری از تجاوز و اطمینان از اجتناب‌ناپذیری پاسخ است. دیمیتری پیاسکوف، سخنگوی کرملین گفت: «هدف بازدارندگی هسته‌ای این است که دشمن بالقوه اجتناب‌ناپذیر انتقام‌جویی را درک کند».
تحلیلگران بر این باورند که تعدیل دکترین به عنوان پیامی برای غرب عمل می کند و “خطوط قرمز” واضحی را ترسیم می کند، زیرا جنگ در اوکراین در 1000 روز خود ادامه دارد. در جنگی که هم‌اکنون عامل جدی‌ترین رویارویی روسیه و ناتو در دهه‌های اخیر شده است، مشارکت کشورهای غربی در حال افزایش است.
اعلامیه دولت بایدن در مورد اجازه دادن به اوکراین برای استفاده از موشک های ATACMS تهیه شده توسط ایالات متحده برای حملات به خاک روسیه، تنش ها را افزایش داد. مقامات کرملین هشدار دادند که چنین اقداماتی می تواند مستقیماً کشورهای ناتو را در درگیری دخالت دهد.
پوتین در 12 سپتامبر مستقیماً اعلام کرد که مشارکت غرب در چنین حملاتی به معنای مشارکت مستقیم ناتو در جنگ است. این فقط اوکراین نیست. این بدان معناست که کشورهای ناتو در حال انجام عملیات نظامی در خاک روسیه هستند.»
ایالات متحده و روسیه با هم 88 درصد از کلاهک های هسته ای جهان را کنترل می کنند و تصمیمات آنها برای امنیت جهانی بسیار مهم است. دستور پوتین برای کاهش آستانه هسته ای نشان دهنده تمایل فزاینده برای استفاده از چنین سلاح هایی است که می تواند عواقب فاجعه باری داشته باشد.
این تغییرات همچنین پاسخی به تهدیدات درک شده مربوط به توسعه پتانسیل نظامی ناتو و اوکراین است. گنجاندن حملات هوافضا، مانند حملاتی که از پهپادها و موشک‌های کروز استفاده می‌کنند، بر نگرانی روسیه در مورد پیشرفت‌های تکنولوژیکی و استفاده بالقوه آنها برای تضعیف دفاع این کشور تأکید می‌کند.
علاوه بر این، روسیه شروع به تولید انبوه پناهگاه های بمب متحرک کرد که برای محافظت در برابر حملات هسته ای، امواج ضربه ای و سایر تهدیدها طراحی شده بودند. این آمادگی بیشتر بر تمرکز فزاینده کرملین بر موارد احتمالی هسته ای تاکید می کند.
غرب به اقدام اخیر پوتین با نگرانی نگریست و آن را نشانه ای از عزم وی برای ترسیم خطوط روشن علیه مداخله خارجی در اوکراین تفسیر کرد.
در حالی که دولت بایدن هنوز گزارش‌هایی مبنی بر حمله به اوکراین با استفاده از موشک‌های تامین‌شده توسط ایالات متحده تایید نکرده است، بیل برنز، رئیس سیا، قبلاً در سال 2022 اشاره کرد که واشنگتن به روسیه در مورد عواقب جدی در صورت استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در اوکراین هشدار داده بود.
احتمال مشارکت ناتو در عملیات موشکی اوکراین به ویژه مسکو را نگران کرد. استفاده از زیرساخت‌ها یا پرسنل نظامی ناتو برای هدف‌گیری، حتی به‌طور غیرمستقیم، می‌تواند به طور بالقوه پاسخ روسیه را تحت دکترین جدید ایجاد کند.
جنگ در اوکراین نقطه اشتعال این دوره جدید مبارزه شد که پایان آن در چشم نیست. این درگیری که در ابتدا توسط مسکو به عنوان یک “عملیات نظامی ویژه” در فوریه 2022 در نظر گرفته شد، به یک جنگ تمام عیار تبدیل شده است که اتحادهای ژئوپلیتیکی را تغییر داده و یک بحران انسانی و اقتصادی گسترده را برانگیخته است.
روز سه‌شنبه هزارمین روز از درگیری را رقم زد، نقطه عطفی تلخ که بر تلفات ویرانگر هر دو کشور تأکید می‌کند. گزارش‌های مربوط به حملات موشکی تحت تحریم آمریکا به خاک روسیه، در صورت تایید، می‌تواند به معنای تشدید خطرناک جنگ باشد.
نگرانی کرملین به اوکراین محدود نمی شود. مسکو غرب را به گسترش دخالت نیابتی خود در جنگ متهم کرده است. گزارش‌های اخیر مبنی بر اعزام سربازان کره شمالی برای حمایت از تلاش‌های روسیه، تنش‌ها را بیشتر کرده است، اگرچه مقامات واشنگتن و ناتو هنوز این ادعاها را تأیید نکرده‌اند.
بن‌بست هسته‌ای بین روسیه و غرب نگرانی‌ها را از یک مسابقه تسلیحاتی مجدد و یک اشتباه محاسباتی احتمالی که می‌تواند به یک درگیری فاجعه‌بار منجر شود، افزایش می‌دهد. وضعیت کنونی ترس از جنگ سرد را بازتاب می دهد، اما با تمرکززدایی از درگیری های نظامی مدرن که شامل بازیگران غیردولتی و فناوری پیشرفته است، پیچیده است.
جنگ در اوکراین همچنین اتحادهای جهانی را شکسته است زیرا کشورهایی مانند چین و هند سعی می کنند روابط خود را با روسیه و غرب متعادل کنند.