در اقدامی مهم برای تحقیقات فناوری دفاعی و هوش مصنوعی ژاپن، صنایع سنگین میتسوبیشی (MHI) برای اولین پرواز یک هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد) مجهز به هوش مصنوعی (AI) آماده می شود. این هواپیمای آزمایشی که Flying Test Bench (FTB) نام دارد، نشان دهنده تلاش های ژاپن برای توسعه سیستم های پهپاد مدولار پیشرفته است که قادر به انجام چندین نقش از طریق کنترل مستقل با هوش مصنوعی است. اولین پرواز که برای نوامبر 2025 برنامه ریزی شده است، نقطه اوج یک پروژه تحقیقاتی فشرده است که توسط آژانس تجهیزات دفاعی ژاپن (DEA) سفارش داده شده است.
پروژه FTB با هدف ادغام هوش مصنوعی در سیستم‌های کنترل پهپاد به منظور آزمایش و بهینه‌سازی عملکرد فناوری پرواز خودگردان است. این داده‌های حیاتی را برای بهبود قابلیت‌های هواپیماهای بدون سرنشین ژاپن ارائه می‌کند و به این کشور کمک می‌کند تا یک چارچوب دفاعی و اطلاعاتی قوی و یکپارچه با هوش مصنوعی بسازد.
با شروع سال مالی 2022، MHI تحت یک قرارداد DEA برای ساخت و آزمایش یک پهپاد مدولار، FTB، کار می‌کند که برای انطباق با انواع پروفایل‌های ماموریت طراحی شده است. این انعطاف‌پذیری از طریق طراحی نوآورانه FTB به دست می‌آید، که دارای یک سیستم بدنه و موتور مشترک است که با بال‌ها و بخش‌های دم قابل تعویض ترکیب می‌شود و امکان جابجایی یکپارچه بین نقش‌های جنگی و شناسایی را فراهم می‌کند. توانایی تنظیمات متناوب FTB را به یک پلتفرم ایده آل برای آزمایش طیف گسترده ای از سناریوهای عملیاتی، از شناسایی با ریسک بالا گرفته تا پشتیبانی مستقیم رزمی تبدیل می کند.
طول هر نوع FTB بیش از سه متر است. نسخه رزمی دارای طول بال کمی بیشتر از دو متر و نسخه شناسایی دارای طول بال بیش از سه متر است. هر دو نسخه شامل سنسورهای الکترواپتیکال و مادون قرمز (EO/IR) برای اسکن محیطی هستند، در حالی که نسخه شناسایی مجهز به رادار پیشرفته دیافراگم مصنوعی (SAR) برای افزایش قابلیت های جمع آوری اطلاعات است. این رویکرد ماژولار MHI را قادر می‌سازد تا سازگاری و عملکرد سیستم‌های هواپیمای بدون سرنشین کنترل‌شده با هوش مصنوعی را در برابر الزامات مأموریت‌های مختلف ارزیابی کند و اطلاعات حیاتی برای دستیابی به اهداف تحقیقاتی گسترده‌تر هوش مصنوعی DEA را ارائه دهد.
پروازهای آزمایشی FTB به عنوان محل آزمایش اولیه برای تجزیه و تحلیل نحوه عملکرد هوش مصنوعی در شرایط پرواز در دنیای واقعی عمل خواهد کرد. این آزمایش‌ها داده‌هایی را درباره تفاوت‌های بین عملکرد هوش مصنوعی در یک شبیه‌سازی کنترل‌شده و یک محیط عملیاتی واقعی که در آن عواملی مانند آب‌وهوا، زمین و دینامیک پرواز غیرقابل پیش‌بینی نقش مهمی ایفا می‌کنند، تولید می‌کند. DEA به ویژه به چگونگی تأثیر این متغیرها بر تصمیم گیری مبتنی بر هوش مصنوعی و کنترل پرواز علاقه مند است، زیرا انتظار می رود سیستم های پهپاد مستقل در زمان واقعی با شرایط در حال تغییر بدون دخالت انسان سازگار شوند.
داده‌های پرواز مبتنی بر هوش مصنوعی از ایجاد یک چارچوب استاندارد شده برای رابط‌های کنترل پرواز پشتیبانی می‌کند، که گامی حیاتی در جهت تبدیل پرواز خودران به فناوری قابل‌اعتماد و به‌طور گسترده برای دفاع است. علاوه بر این، این داده ها به ایجاد یک پایگاه داده جامع برای ارزیابی اثربخشی پیکربندی های مختلف هوش مصنوعی در یک مدل هواپیما کمک می کند و امکان مطالعات مقایسه ای را فراهم می کند که می تواند فناوری هوانوردی مبتنی بر هوش مصنوعی آینده را شکل دهد.
انتظار می‌رود مرحله اولیه تحقیق و توسعه تا مارس 2026 تکمیل شود. پس از آن، DEA آزمایش های بیشتری را برای تأیید و بهبود سیستم های FTB بین سال های مالی 2026 و 2027 انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها با هدف بهبود ویژگی‌های عملیاتی پهپاد و حصول اطمینان از قابل اعتماد بودن قابلیت‌های هوش مصنوعی آن برای انجام وظایف جنگی و شناسایی انجام می‌شود.
توسعه FTB در راستای تعهد گسترده‌تر ژاپن به نوآوری دفاعی است که نمونه‌ای از همکاری رو به رشد آن با ایالات متحده است. در دسامبر 2023، وزارت دفاع ژاپن و نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) ابتکار مشترکی را به نام پاسخ پیشگیرانه از طریق خودمختاری مشترک آغاز کردند. هدف این برنامه توسعه هواپیماهای بدون سرنشین است که می توانند در کنار جنگنده های سرنشین دار عمل کنند و انعطاف پذیری ماموریت را از طریق هواپیماهای بدون سرنشین خودمختار که قادر به هماهنگی پویا با خلبانان انسانی هستند، افزایش دهد.
هدف این برنامه ایجاد وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین است که به عنوان “بال مرد واقعی” عمل می کنند – هواپیماهای بدون سرنشین خودگردانی که می توانند از هواپیماهای سرنشین دار در طیف وسیعی از ماموریت ها، از شناسایی و نظارت تا ارائه پشتیبانی جنگ الکترونیک، پشتیبانی کنند. این پهپادها نه تنها انعطاف‌پذیری عملیاتی را افزایش می‌دهند، بلکه خطر خلبانانی را که خطرناک‌ترین مأموریت‌ها را انجام می‌دهند، کاهش می‌دهند. زمانی که این پهپادها با ناوگان جنگنده نسل بعدی ژاپن ادغام شوند، انتظار می رود که هم افزایی قدرتمندی ایجاد کنند که قابلیت های پلتفرم های سرنشین دار و بدون سرنشین را گسترش دهد.
یکی از جنبه های مهم جاه طلبی های پهپاد ژاپن، ادغام این فناوری ها با جنگنده نسل بعدی آینده است که با مشارکت بریتانیا و ایتالیا به عنوان بخشی از برنامه جنگ هوایی جهانی (GCAP) توسعه یافته است. ژاپن، بریتانیا و ایتالیا رسما از تلاش مشترک برای توسعه نسل جدید جت جنگنده در نمایشگاه بین المللی هوایی فارنبرو در 22 ژوئیه 2024 خبر دادند. این تلاش چند ملیتی شامل BAE Systems، Leonardo و MHI به عنوان سهامداران کلیدی است که هر کدام با تخصص تخصصی برای ایجاد یک جنگنده بسیار پیشرفته و یکپارچه با هوش مصنوعی قادر به جنگ سایبری هستند.
این جنگنده که قرار است تا سال 2035 وارد خدمت شود، جایگزین یوروفایتر تایفون و میتسوبیشی اف 2 خواهد شد. این جنگنده جدید با ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند رادار نسل بعدی، حسگرهای یکپارچه، کابین خلبان تعاملی و سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته، می‌تواند با پهپادها از جمله پهپادهای پشتیبانی با هدایت هوش مصنوعی مانند FTB شبکه‌سازی کند.
GCAP در یک ساختار منحصر به فرد از مشارکت برابر عمل می کند، جایی که هر کشور مسئولیت مناطق خاصی از توسعه جنگنده را بر عهده می گیرد:
- BAE Systems بر توسعه بدنه هواپیما نظارت می کند و پیشرفت های آیرودینامیکی جنگنده را یکپارچه می کند، در حالی که رولز رویس توسعه موتور را مدیریت می کند.
- لئوناردو بریتانیا مسئولیت تجهیزات الکترونیکی هواپیما از جمله سیستم های رادار نسل بعدی را بر عهده دارد، در حالی که MBDA انگلستان در حال توسعه تسلیحات داخل هواپیما است.
- MHI به عنوان پیمانکار اصلی ژاپن، اجزای حیاتی مانند یکپارچه سازی بدنه و بدنه هواپیما را مدیریت می کند. شرکت های ژاپنی IHI و میتسوبیشی الکتریک تخصص خود را در زمینه موتورها و الکترونیک مدرن ارائه می دهند.
Leonardo SpA ایتالیا نیز نقش مهمی در کمک به تجهیزات اویونیک و الکترونیک ایفا می کند، به طوری که Avio Aero بر روی اجزای موتور و MBDA IT در سیستم های موشکی کار می کند. این همکاری به هر کشور شریک اجازه می دهد تا از قابلیت های منحصر به فرد خود استفاده کند و در عین حال سهم متعادلی در توسعه جنگنده ها داشته باشد.
از آنجایی که مرحله توسعه GCAP قرار است به طور رسمی در سال 2025 آغاز شود، این برنامه ممکن است گسترش یابد و مشارکت های بیشتری را شامل شود. گمانه زنی هایی در مورد همکاری احتمالی با کشورهایی مانند سوئد، عربستان سعودی و آلمان وجود دارد. با این حال، ژاپن به دلیل نگرانی‌های امنیتی، به‌ویژه فناوری‌های حساس، نسبت به شراکت با عربستان سعودی ابراز نگرانی کرده است.
ابتکار پهپاد مجهز به هوش مصنوعی ژاپن و مشارکت در GCAP بر تعهد این کشور به یک نیروی دفاعی خودمختارتر و متبحر در فناوری تاکید دارد. همانطور که اولین پرواز آزمایشی FTB نزدیک می شود، لحظه ای مهم را برای جاه طلبی های دفاعی ژاپن نشان می دهد و این پروژه آماده ارائه بینش های ارزشمندی در مورد ادغام هوش مصنوعی در پهپادها و سایر سیستم های بدون سرنشین است. انتظار می رود نتایج پرواز FTB به یک چارچوب ملی برای هوانوردی نظامی خودمختار کمک کند که به عنوان الگویی برای جامعه دفاعی جهانی عمل کند.
علاوه بر این، تاکید ژاپن بر پهپادهای پشتیبانی رزمی با کنترل هوش مصنوعی، که اخیراً در ماکت اولیه یک پهپاد پشتیبانی رزمی در نمایشگاه بین‌المللی هوافضا اکتبر 2024 برجسته شده است، نشان‌دهنده قصد این کشور برای استفاده از این فناوری‌ها برای کاربردهای تاکتیکی پیشرفته است. مفهوم پهپاد چشم انداز بلندمدت ژاپن برای استقرار هواپیماهای پشتیبانی بدون سرنشین در کنار هواپیماهای سرنشین دار را نشان می دهد که می تواند استراتژی تاکتیکی را تغییر داده و اکوسیستم دفاعی کشور را تقویت کند.