جنگ تجاری ایالات متحده و چین که در سال 2018 آغاز شد، باعث شد تا چین به طور پیوسته اتکای خود را به واردات محصولات کشاورزی ایالات متحده کاهش دهد تا از استقلال غذایی اطمینان حاصل شود. با بازگشت احتمالی دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق ایالات متحده و برنامه وی برای اعمال تعرفه های جدید بر واردات چین، پکن امنیت غذایی خود را با تنوع بخشیدن به منابع تجارت خود و تقویت تولیدات کشاورزی داخلی بیشتر تقویت کرده است.
جنگ تجاری بین ایالات متحده و چین که توسط دولت ترامپ در سال 2018 آغاز شد، منجر به تعرفه های بی سابقه ای شد که روابط تجاری و بازارهای جهانی را تغییر داد. پرزیدنت ترامپ بر 370 میلیارد دلار از کالاهای چینی تعرفه وضع کرده است و پکن نیز با هدف قرار دادن صادرات محصولات کشاورزی ایالات متحده مانند سویا، ذرت، گندم و گوشت خوک با تعرفه تا 25 درصد پاسخ داده است. برای چین، این محصولات وارداتی حیاتی بودند. به ویژه، تا سال 2016، سویا از ایالات متحده آمریکا تقریباً 40 درصد از حجم واردات را به خود اختصاص داده است. با این حال، تا سال 2024، این رقم به تنها 18 درصد کاهش یافت که نشان دهنده کاهش اتکای چین به کالاهای کشاورزی ایالات متحده بود زیرا واردات از کشورهای دیگر مانند برزیل را متنوع کرد.
تشدید جنگ تجاری چین را وادار کرده است تا وابستگی خود به کشاورزی ایالات متحده را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد و باعث تغییر شدید در سیاست با هدف خوداتکایی و امنیت غذایی شده است. این چرخش، که توسط سیاست‌های دولت و مشارکت‌های استراتژیک هدایت می‌شود، بر عزم چین برای حفظ «کاسه برنج» مستقل از تولیدات کشاورزی ایالات متحده تأکید می‌کند.
یکی از مهمترین تحولات چین افزایش تجارت کشاورزی با برزیل بوده است. چین با استفاده از روابط تجاری مطلوب برای کاهش خطر تعرفه های احتمالی ایالات متحده، برزیل را به عنوان تامین کننده اصلی سویا و ذرت جایگزین آمریکا کرده است. تا سال 2024، سویای برزیلی بر بازار واردات چین تسلط یافت و برزیل هم اکنون بزرگترین تامین کننده ذرت به چین است. تنها در سال 2023، واردات محصولات کشاورزی ایالات متحده از 43 میلیارد دلار در سال 2022 به 34 میلیارد دلار کاهش می یابد که نشان دهنده کاهش مداوم نفوذ محصولات کشاورزی ایالات متحده در بازار چین است.
این تغییر پیامدهای گسترده تری فراتر از تجارت دوجانبه دارد. این امر بر انعطاف چین در برابر تعرفه های ایالات متحده تاکید می کند و برعکس، کشاورزان آمریکایی را در معرض خطر از دست دادن دسترسی به بازار غالب قبلی قرار می دهد.
چین در کنار تنوع بخشیدن به تجارت، پیشرفت چشمگیری در افزایش تولید داخلی داشته است. از سال 2019، دولت تعدادی از اقدامات را برای افزایش تولید غلات و تضمین تداوم عرضه مواد غذایی ارائه کرده است. یکی از مراحل قابل توجه کاشت آزمایشی تجاری محصولات دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته) مانند ذرت و سویا است که از سال 2021 آغاز می شود. این سرمایه گذاری استراتژیک در بیوتکنولوژی کشاورزی در راستای هدف ملی گسترده تر دستیابی به استقلال غذایی از طریق افزایش بهره وری و پایداری محصول است. .
علاوه بر این، در ژوئن 2024، چین اولین قانون امنیت غذایی خود را تصویب کرد که خودکفایی در محصولات اصلی را الزامی می کند. این قانون، دولت های مرکزی و استانی را مسئول گنجاندن امنیت غذایی در برنامه های توسعه اقتصادی خود، اولویت دادن به حفاظت از زمین های کشاورزی و تشویق پیشرفت در کشاورزی هوشمند می کند. به گفته وزارت کشاورزی چین، انتظار می رود این اقدامات تولید غلات چین را به 700 میلیون تن در سال 2024 برساند.
مسیر چین به سمت امنیت غذایی از زمان شروع جنگ تجاری با چندین اقدام کلیدی مشخص شده است.
- آگوست 2019: چین در واکنش به تعرفه های ایالات متحده، خرید کالاهای کشاورزی ایالات متحده را متوقف کرد، اقدامی نمادین که نشان دهنده قصد این کشور برای قطع ارتباط با خطوط عرضه ایالات متحده است.
- ژانویه 2020: توافق تجاری “فاز اول” بین ترامپ و لیو هه، معاون نخست وزیر چین، که وعده افزایش صادرات محصولات کشاورزی ایالات متحده را می دهد، به دلیل تغییر اولویت ها در چین، در نهایت از اهداف خود کوتاه می آید.
- آوریل 2023: چین از طرحی برای کاهش نسبت کنجاله سویا در خوراک دام پرده برداری کرد، در نتیجه وابستگی به سویا را کاهش داد و فضا را برای پروتئین های جایگزین مانند پروتئین های میکروبی ایجاد کرد.
- ژوئن 2024: اجرای قانون امنیت غذایی چین نقطه عطفی است که بر تعهد دولت به استقلال غذایی ملی و توسعه پایدار غلات اصلی تاکید می کند.
این ابتکارات با هم، پایه محکمی برای کشاورزی چین می‌سازد تا پایدار، کارآمد و کمتر در برابر فشارهای خارجی آسیب‌پذیر بماند.
استراتژی امنیت غذایی چین به شدت بر نوسازی شیوه های کشاورزی متکی است. در ماه مه 2024، وزارت کشاورزی برنامه اقدام جدیدی را برای توسعه “کشاورزی هوشمند” برای دوره 2024 تا 2028 راه اندازی کرد. این رویکرد شامل کشاورزی دقیق، تصمیم گیری مبتنی بر داده و مکانیزاسیون برای بهینه سازی عملکرد محصول است. فن‌آوری‌هایی مانند ویرایش ژن که قبلاً در دانه‌های سویا و گندم استفاده می‌شد، بخش جدایی‌ناپذیر این تغییر است. برخلاف ارگانیسم‌های اصلاح‌شده ژنتیکی (GMOs)، ویرایش ژن به دانشمندان این امکان را می‌دهد تا ساختار ژنتیکی محصولات را بدون معرفی DNA خارجی تغییر دهند و در عین حال برای مصرف‌کنندگان محتاط GMO جذاب باشد و در عین حال کارایی محصول را افزایش دهند.
چین همچنین اقداماتی را برای حفاظت از مناطق حاصلخیز خود مانند استان های شمال شرقی چاودار انجام داده است. قوانینی که با هدف حفظ خاک و مهار ضایعات از طریق سیاست‌های ضد ضایعات غذایی انجام می‌شود، تعهد کشور به کشاورزی پایدار را تقویت می‌کند و تضمین می‌کند که تولید محلی برای نسل‌های آینده قابل دوام است.
خروج چین از واردات محصولات کشاورزی ایالات متحده در سراسر زنجیره تامین مواد غذایی جهانی طنین انداز شده و بر بازارها و تراز تجاری تاثیر می گذارد. از آنجایی که چین سویا و ذرت کمتری از آمریکا خریداری می کند، کشاورزان آمریکایی با رقابت فزاینده ای روبرو هستند، به خصوص که برزیل این شکاف را پر می کند. بخش کشاورزی ایالات متحده، که به طور سنتی سنگ بنای تجارت چین و ایالات متحده است، اکنون باید از آب های نامطمئن با تضمین های کمتری برای دسترسی به بازار عبور کند.
از سوی دیگر، تقویت روابط چین با کشورهایی مانند برزیل و آرژانتین، نشان دهنده همسویی مجدد مشارکت های کشاورزی جهانی است که به طور بالقوه به کشورهای آمریکای لاتین نفوذ بیشتری در مذاکرات تجاری می دهد. این تغییر نه تنها عرضه غذایی چین را متنوع می کند، بلکه نفوذ کشاورزی جهانی را از ایالات متحده دور می کند و سلطه آن را به چالش می کشد.
انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا در سال 2024 با دونالد ترامپ به عنوان یک نامزد بالقوه می تواند جنجالی ترین جنبه های جنگ تجاری را دوباره شعله ور کند. ترامپ تمایل خود را برای اعمال تعرفه‌های جدید تا 60 درصد بر واردات چینی در صورت انتخاب نشان داده است و نرخ‌ها را برای هر دو اقتصاد افزایش می‌دهد. برای چین، تکرار تعرفه های بالا بر واردات آمریکا، مسیر فعلی آن را به سمت خودکفایی و مشارکت تجاری غیر آمریکایی تقویت می کند.
چین در آماده‌سازی، با ایجاد اتحاد با تولیدکنندگان غیرآمریکایی، تأثیر تعرفه‌های کشاورزی ایالات متحده را به حداقل رسانده و اطمینان حاصل می‌کند که واردات محصولات کشاورزی این کشور دیگر به تغییر در سیاست ایالات متحده وابسته نیست. اگر تعرفه‌های پیشنهادی ترامپ محقق شود، عواقب آن برای کشاورزان آمریکایی می‌تواند بسیار گسترده باشد، زیرا استراتژی تنوع‌بخشی چین می‌تواند توانایی آن‌ها را برای بازیابی سهم از دست رفته بازار محدود کند.
با وجود موفقیت های چشمگیر، استراتژی جاه طلبانه امنیت غذایی چین بدون چالش نیست. تمرکز شدید بر فناوری‌های ژنتیکی، مانند GMOs و ویرایش ژن، نگرانی‌های عمومی را در مورد ایمنی و اثرات زیست‌محیطی برانگیخته است. منتقدان استدلال می کنند که دستکاری ژنتیکی ممکن است به طور ناخواسته تنوع زیستی را کاهش دهد، در حالی که فعالان نگران پایداری طولانی مدت این عمل هستند.
علاوه بر این، گسترش تهاجمی چین در کشاورزی هوشمند و کشاورزی دقیق نیازمند سرمایه گذاری قابل توجه، زیرساخت های فناوری و نیروی کار ماهر است که هنوز در حال توسعه هستند. در نتیجه، چین باید بین فوریت استقلال غذایی و نیاز به اقدامات پایدار و قابل قبول اجتماعی تعادل برقرار کند.