بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه باعث افزایش اضطراب در تهران شد. بسیاری از ایرانیان کمپین «فشار حداکثری» دولت ترامپ را به یاد می آورند که تحریم های گسترده ای را اعمال کرد و فشار زیادی بر اقتصاد کشور وارد کرد. اکنون، با تشدید درگیری‌های منطقه‌ای پس از جنگ اکتبر ۲۰۲۳ در غزه، چشم‌انداز افزایش فشار ایالات متحده تحت رهبری ترامپ، نگرانی‌ها در مورد آینده اقتصادی و سیاسی ایران را دوباره افزایش داده است. این تنش‌های جدید در حالی اتفاق می‌افتند که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران و دیگر مقامات بلندپایه خود را برای بازگشت احتمالی به سیاست‌هایی که تهران را در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ در وضعیت بدی قرار می‌داد، آماده می‌کنند.
روزنامه محافظه‌کار ایران جام جم این تردید را در تصاویر واضح بیان کرد و رهبران آمریکایی را به عنوان چهره‌های در حال وقوع اختلاف نشان داد. این نشریه با تکرار تردید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، گفت: «نتیجه انتخابات آمریکا برای ما اهمیتی نخواهد داشت». برای بسیاری از ایرانیان، خاطرات دوره اول ترامپ که با تحریم‌های فلج‌کننده، افزایش نظامی و مشکلات اقتصادی همراه بود، همچنان زنده است.
زمانی که ترامپ در سال 2017 روی کار آمد، به سرعت توافق هسته ای مهم موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را برچید که به ایران در ازای محدود کردن فعالیت های هسته ای این کشور، تخفیف تحریم ها را پیشنهاد می کرد. پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام در سال 2018، دولت ترامپ کمپین تحریمی را آغاز کرد که تمام سطوح اقتصاد ایران، از صادرات نفت گرفته تا بانکداری را هدف قرار داد. ارزش ریال ایران به سرعت کاهش یافته، تورم افزایش یافته و دسترسی به کالاهای اساسی کاهش یافته است و این امر باعث شده است که یک ایرانی عادی با افزایش قیمت ها و عدم اطمینان اقتصادی دست و پنجه نرم کند.
این استراتژی «فشار حداکثری» امروز زخم هایی را در نگرانی عمومی نسبت به بازگشت ترامپ به جای گذاشته است. برای بشیر عباسپور، کارمند 37 ساله یک شرکت خصوصی در تهران، خبر پیروزی ترامپ یادآوری تلخ بود. «تحریم ها و همراه با آن قیمت ها افزایش خواهد یافت. این برای ایران خیلی خوب نیست.» او با ترسیم این ترس غالب مبنی بر اینکه دولت جدید می تواند زندگی مردم عادی ایرانی را بیشتر پیچیده کند، گفت.
علاوه بر تحریم‌های اقتصادی، دوره اول ترامپ شاهد یکی از پیامدترین تنش‌ها بین ایران و آمریکا بود. کشته شدن قاسم سلیمانی، سردار محترم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه) در ژانویه 2020 در حمله هوایی آمریکا به فرودگاه بغداد تنش ها را به میزان قابل توجهی افزایش داد. سلیمانی که تلاش‌های نظامی ایران را در خارج از کشور رهبری می‌کرد و شخصیتی بسیار نمادین بود، در راهپیمایی‌های خیابانی گسترده در سراسر ایران عزاداری شد. ترور او احساسات ضدآمریکایی را در ایران برانگیخت و خامنه‌ای در سخنانی ترامپ را «نامتوازن» و «فحاش» خواند که به شدت مورد توجه بسیاری از ایرانیان قرار گرفت.
ایران با حملات موشکی به پایگاه‌هایی که نیروهای آمریکایی در عراق در آن مستقر هستند، تلافی کرد و یکی از بالاترین نقاط تنش از زمان قطع روابط دو کشور در سال 1979 بود. ترور سلیمانی تصویر دولت ترامپ را به عنوان آنتاگونیست اصلی در گفتمان سیاسی ایران تقویت کرد. که سیاست ها و اقداماتش نیازمند هوشیاری و احتیاط بود.
انتخاب مجدد ترامپ در بحبوحه تشدید درگیری ها در خاورمیانه انجام می شود، زیرا خشونت از غزه به لبنان سرایت کرده است، جایی که اسرائیل در حال حاضر در حال نبرد با حزب الله، یک گروه شبه نظامی مورد حمایت ایران است. جنگ غزه که با حمله غافلگیرانه حماس مورد حمایت ایران به اسرائیل آغاز شد، منطقه را بی ثبات کرده و ایران را درگیر بحران کرده است. حمایت تهران از حماس و حزب‌الله، دشمنان اسرائیل، آن را در تقابل مستقیم با منافع منطقه‌ای آمریکا قرار می‌دهد و تنش‌هایی را افزایش می‌دهد که انتظار می‌رود ترامپ آن را تشدید کند.
ایران با پرتاب صدها موشک و پهپاد به سمت اسرائیل در اکتبر 2023 حضور خود را احساس کرد. اوایل ماه آوریل، ایران نیز پس از حمله هوایی به کنسولگری خود در دمشق که اسرائیل مقصر آن بود، حمله تلافی جویانه مهمی را آغاز کرد. با هر تشدید تنش، شبکه پیچیده ائتلاف ها و دشمنی ها عمیق تر می شود و ایالات متحده و ایران پیوسته در دو طرف مقابل یکدیگر قرار دارند. برای ایرانی‌ها، تشدید مجدد خشونت‌های منطقه‌ای همراه با بازگشت ترامپ به بازگشت احتمالی به سال‌های پرتلاطم و تنبیهی دولت اول او اشاره دارد.
رهبران ایران نسبت به اینکه ریاست جمهوری ترامپ منجر به بهبود روابط با ایالات متحده خواهد شد، ابراز خوش بینی چندانی نمی کنند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، گفت که نتایج انتخابات آمریکا ارتباط محدودی با ایران دارد و بر این تصور افزود که خصومت با واشنگتن فراتر از خطوط حزبی است. رضا آرام، نماینده 51 ساله بیمه در تهران، اظهار داشت: «روابط ایران (با ایالات متحده) مانند دموکرات ها (با ترامپ) خواهد بود. از یک حزب سیاسی
مسعود پزشکیان که در ژوئیه ریاست جمهوری ایران را برعهده گرفت، تلاش هایی را برای احیای دیپلماسی از جمله تلاش برای احیای توافق هسته ای انجام داده است، اما چنین تلاش هایی ممکن است اکنون با مقاومت شدیدتری مواجه شود. از زمان روی کار آمدن ترامپ، مذاکرات غیرمستقیم هسته ای بین تهران و واشنگتن به بن بست رسیده است و عراقچی «تنش های منطقه ای» را مانع مهمی برای گفتگو خواند.
ایرانیان عادی این تغییرات گسترده ژئوپلیتیکی را در زندگی روزمره خود احساس می کنند. از زمان تحریم‌های 2018، اقتصاد ایران رکود شدیدی را تجربه کرده است و شهروندان عادی با تورم دو رقمی دست و پنجه نرم می‌کنند. کاهش ارزش ریال همچنین به معنای افزایش هزینه های واردات بوده و بسیاری از خانوارها را برای تامین کالاهای اساسی دچار مشکل کرده است. امروز، نگرانی عمومی بر احتمال بازگرداندن تحریم‌های ایالات متحده متمرکز شده است و احتمال تعمیق درگیری‌های اقتصادی بسیار زیاد است.
زهرا اقبالی، 56 ساله ساکن تهران می گوید: «الان نگران وضعیت کشور و اقتصاد آن هستم. مردم تحت فشار هستند». نگرانی های او منعکس کننده ترس گسترده عمومی است که از سرگیری مجدد رهبری ترامپ یک بار دیگر اقتصاد ایران را نابود کرده و کیفیت زندگی میلیون ها ایرانی را بدتر خواهد کرد. اقبالی افزود: هر دو طرف باید به توافقی برسند که به نفع مردم باشد، این احساسی است که بسیاری از ایرانیانی که احساس می‌کنند در آتش متقابل سیاست بین‌المللی گرفتار شده‌اند، مشترک است.
رسانه‌های ایرانی در پوشش خبری انتخابات آمریکا، ترامپ و رقیب دموکرات‌اش، معاون رئیس‌جمهور کامالا هریس را به همان اندازه در تضاد با منافع ایران معرفی کردند. در صفحه اول جام جم تصاویری از هر دو رهبر آمریکایی که تحت الشعاع شخصیت های شیطان صفت قرار گرفته بودند، نشان می دهد که ایران بدون توجه به اینکه چه کسی در مقام است، انتظار بهبود کمی در روابط دارد. برای بسیاری از ایرانیان، ترامپ و هریس ادامه آنچه را که آنها موضع خصمانه ایالات متحده در قبال ایران می دانند که ریشه در بی اعتمادی تاریخی و مخالفت ایدئولوژیک دارد، نشان می دهند.
در حالی که ترامپ آماده است تا مواضع سیاست خارجی خود را مجدداً اعلام کند، مقامات ایرانی با وظیفه دلهره آور حرکت در یک چشم انداز ژئوپلیتیکی خصمانه رو به افزایش روبرو هستند. تلاش های رئیس جمهور پزشکیان برای تقویت روابط با غرب و تثبیت اقتصاد اکنون با یک نبرد دشوار روبرو است. به نوبه خود، رهبر معظم خامنه ای همچنان نسبت به نیات ایالات متحده محتاط است، موضعی که با میراث ترامپ در ایران و تشدید تنش اخیر در خاورمیانه تقویت شده است.
روابط دو کشور که پس از انقلاب اسلامی 1979 قطع شد، هنوز در بی اعتمادی فرو رفته است. سوال پیش رو برای رهبری ایران این است که آیا آنها می توانند ثبات داخلی را در مواجهه با تحریم های مورد انتظار و انزوای دیپلماتیک مدیریت کنند؟