زیاد مکاری وزیر اطلاع رسانی لبنان در جلسه کابینه روز یکشنبه اعلام کرد که تلاش های دیپلماتیک برای پایان دادن به آتش سوزی ادامه دارد. بیانیه مکاری پس از ترور حسن نصرالله رهبر حزب الله صورت گرفت که تنش بین دو کشور را تشدید کرد که در ماه های اخیر به طور دوره ای در امتداد مرز مشترکشان درگیر شده اند.
مکاری در این جلسه گفت: «البته دولت لبنان خواهان آتش‌بس است و همه می‌دانند که (نخست‌وزیر اسرائیل) بنیامین نتانیاهو بر اساس فرضیه آتش‌بس به نیویورک رفت، اما تصمیم به کشتن نصرالله گرفته شد. . اظهارات وی در حالی بیان شد که لبنان با پیامدهای مرگ یکی از رهبران حزب الله و ناآرامی های متعاقب آن دست و پنجه نرم می کند که تهدیدی برای بی ثبات کردن بیشتر منطقه است.
کشته شدن نصرالله که روز شنبه توسط رویترز تأیید شد، باعث تشدید درگیری ها شد و درگیری را که از آغاز سال جاری بین لبنان و اسرائیل در حال جوشیدن است، عمیق تر کرد. مکاری دشواری میانجیگری صلح را اذعان کرد و افزود: تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به آتش‌بس ادامه دارد. نخست وزیر امتناع نمی کند، اما موضوع به این سادگی نیست.»
ترور حسن نصرالله: نقطه عطفی
ترور حسن نصرالله نقطه عطفی بزرگ در درگیری طولانی مدت بین حزب الله و اسرائیل است. نصرالله، شخصیتی که عمیقاً در تاریخ و عملیات حزب‌الله درگیر است، از دیرباز یکی از قدرتمندترین و تأثیرگذارترین رهبران منطقه به شمار می‌رود. رهبری او در استراتژی سیاسی و نظامی حزب‌الله نقش محوری داشته است و او را به هدف اصلی در تلاش‌های اسرائیل برای تضعیف این سازمان تبدیل می‌کند که آن را یک تهدید امنیتی مهم می‌داند.
بر اساس گزارش‌های متعدد، از جمله گزارش رویترز، عملیات کشتن نصرالله یک مأموریت بسیار پیچیده و محرمانه بود که در بحبوحه افزایش تنش‌ها در امتداد مرز لبنان و اسرائیل انجام شد. درگیری‌های پراکنده بین شبه‌نظامیان حزب‌الله و نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) در ماه‌های اخیر منجر به تلفات دو طرف شده است و درگیری چندین بار از کنترل خارج می‌شود.
تایید مرگ نصرالله موجی از شوک را در سراسر لبنان و خاورمیانه ایجاد کرد و نگرانی‌ها را در مورد انتقام‌جویی احتمالی حزب‌الله و متحدانش افزایش داد. نصرالله نه تنها به خاطر رهبری حزب‌الله، بلکه به خاطر نفوذ گسترده‌ترش بر سیاست لبنان و محور شیعی منطقه‌ای که ایران و سوریه را در بر می‌گیرد، شهرت داشت.
این ترور شرایط خطرناکی را برای لبنان ایجاد کرد که سال هاست با بی ثباتی داخلی سیاسی و اقتصادی مواجه بوده است. دولت لبنان که در حال حاضر در تلاش برای حفظ کنترل بر یک چشم‌انداز سیاسی از هم گسیخته است، اکنون با چالش دوگانه مقابله با پیامدهای داخلی ناشی از مرگ نصرالله و مدیریت تشدید درگیری با اسرائیل مواجه است.
اظهارات ماکارا بر ماهیت شکننده تلاش های دیپلماتیک لبنان برای تضمین آتش بس تأکید می کند. در حالی که دولت علناً تمایل خود را برای صلح اعلام کرده است، اما همچنان تحت تأثیر قدرت و نفوذ حزب الله است که با خودمختاری قابل توجهی عمل می کند و اغلب مستقل از دولت عمل می کند. ارتش لبنان اگرچه وظیفه دفاع از این کشور را بر عهده دارد، اما نتوانسته مانع درگیری حزب‌الله در درگیری‌های فرامرزی با نیروهای اسرائیلی شود و اوضاع را پیچیده‌تر کرده است.
برای اسرائیل، مرگ نصرالله هم یک فرصت و هم یک چالش است. از یک سو، حذف رهبر حزب الله می تواند این گروه را در کوتاه مدت تضعیف کند، ساختار فرماندهی آن را مختل کند و به طور بالقوه توانایی های نظامی آن را کاهش دهد. با این حال، این اقدام همچنین می‌تواند موجب واکنش تلافی‌جویانه حزب‌الله یا متحدان منطقه‌ای آن شود و شبح یک درگیری گسترده‌تر را ایجاد کند که می‌تواند کشورهای همسایه را درگیر کرده و منطقه را بی‌ثبات کند.
قتل نصرالله واکنش‌هایی را از سراسر خاورمیانه برانگیخته است و بازیگران کلیدی منطقه نسبت به احتمال تشدید تنش ابراز نگرانی کرده‌اند. ایران، یکی از حامیان اصلی حزب الله، این کشتار را محکوم کرد و نسبت به عواقب آن برای اسرائیل هشدار داد. وزارت امور خارجه ایران در بیانیه ای که اندکی پس از تایید مرگ نصرالله منتشر شد، این عملیات را “یک اقدام تروریستی دولتی” خواند و متعهد شد که حزب الله بی پاسخ نخواهد ماند.
سوریه، یکی دیگر از متحدان نزدیک حزب‌الله نیز خشم خود را ابراز کرد و مقامات سوری هشدار دادند که این کشتار می‌تواند منجر به درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر شود. یک مقام دولت سوریه در بیانیه ای گفت: «این تشدید خطرناکی است که امنیت و ثبات در منطقه را تهدید می کند». رژیم اسرائیل باید پاسخگوی اقدامات خود باشد.
هم ایران و هم سوریه برای چندین دهه از حامیان اصلی حزب الله بوده و از این گروه حمایت مالی، نظامی و لجستیکی می کنند. واکنش آنها نشان می‌دهد که هرگونه تلاش اسرائیل برای تضعیف بیشتر حزب‌الله می‌تواند این قدرت‌های منطقه‌ای را درگیر کند و خطرات درگیری کنونی را افزایش دهد.
بازیگران بین المللی نیز با سازمان ملل و چندین کشور غربی خواستار خویشتن داری شده اند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، از لبنان و اسرائیل خواست تا از تشدید تنش اجتناب کنند و بر ضرورت گفتگو و دیپلماسی برای حل بحران تاکید کرد. گوترش در بیانیه‌ای گفت: «وضعیت بسیار شکننده است و خشونت‌های بیشتر تنها رنج و بی‌ثباتی بیشتری را برای منطقه به همراه خواهد داشت».
تلاش های دیپلماتیک لبنان: آیا می توان به آتش بس دست یافت؟
دولت لبنان در تلاش برای میانجیگری برای برقراری آتش بس با اسرائیل و در عین حال مدیریت پیامدهای ترور نصرالله با یک وظیفه بزرگ روبروست. نجیب میقاتی، نخست وزیر این کشور، در تلاش برای کاهش تنش، با دیپلمات های بین المللی و رهبران منطقه گفتگو کرده است، اما پیشرفت کند بوده است. دولت لبنان قصد خود را برای استفاده از کانال های دیپلماتیک ابراز کرده است، اما پیچیدگی وضعیت به این معنی است که آتش بس تضمین شده نیست.
یکی از مشکلات اصلی لبنان، اختلاف سیاسی داخلی بر سر نقش حزب الله در این کشور است. در حالی که برخی از جناح‌های سیاسی، به ویژه آنهایی که با حزب‌الله همسو هستند، از فعالیت‌های نظامی این گروه علیه اسرائیل حمایت می‌کنند، برخی دیگر استدلال می‌کنند که اقدامات آن حاکمیت لبنان را تضعیف می‌کند و به بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی آن کمک می‌کند. شکست دولت لبنان در مهار فعالیت های حزب الله سال ها محل مناقشه بوده است و این تشدید اخیر تنها بر محدودیت های کنترل دولت تاکید می کند.
اظهارات ماکاریا در جلسه هیئت وزیران نشان دهنده این معضل است. در حالی که ممکن است دولت لبنان خواهان صلح باشد، اما با این واقعیت که حزب الله، یک سازمان سیاسی-نظامی کاملا مسلح و عمیقاً ریشه دار، مستقل از قدرت دولتی عمل می کند، محدود شده است. همانطور که ماکاری اذعان کرد، با توجه به تعداد زیادی از بازیگران درگیر و خصومت عمیقی که به درگیری دامن می‌زند، دستیابی به آتش‌بس «آنقدرها هم آسان نیست».
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل که در برخی از مهم ترین عملیات نظامی این کشور رهبری دولت اسرائیل را بر عهده داشته است، با رویارویی های پرمخاطب با حزب الله غریبه نیست. تصمیم دولت او برای گفتگو با نصرالله احتمالاً به دلیل تمایل به تضعیف رهبری حزب الله و اختلال در عملیات آن، به ویژه در زمانی که تنش های مرزی در حال افزایش است، انجام شده است.
با این حال، نتانیاهو از خطرات مرتبط با چنین ترور پرمخاطبی نیز آگاه است. در حالی که ترور نصرالله ممکن است موقتاً حزب‌الله را تضعیف کند، همچنین پتانسیل یک انتقام‌جویی قابل توجه را هم از نظر انتقام‌جویی نظامی و هم از نظر پیامدهای سیاسی دارد. دولت اسراییل قبلاً به دلیل مدیریت درگیری‌ها با حزب‌الله مورد انتقاد قرار گرفته بود و برخی معتقد بودند که اقدامات نظامی این رژیم تنها به تقویت عزم این گروه و تقویت حمایت از آن کمک کرده است.
با این حال، تصمیم نتانیاهو برای مجوز قتل نشان می‌دهد که دولت او مایل است این خطرات را به امید وارد کردن ضربه استراتژیک به حزب‌الله انجام دهد. همانطور که ماکاری خاطرنشان کرد، سفر نتانیاهو به نیویورک برای گفتگو در سازمان ملل تحت الشعاع تصمیم بحث درباره نصرالله قرار گرفت و این نشان دهنده میزان اهمیت اسرائیل برای عملیات است.
از آنجایی که لبنان و اسرائیل پیامدهای ترور نصرالله را بررسی می کنند، راه پیش رو همچنان نامشخص است. تلاش‌های دیپلماتیک برای تضمین آتش‌بس ادامه دارد، اما پیچیدگی وضعیت به این معنی است که یک راه‌حل سریع بعید است. به خصوص اگر حزب الله تصمیم بگیرد انتقام مرگ نصرالله را بگیرد، احتمال خشونت بیشتر به چشم می خورد.
برای لبنان، مخاطرات فوق العاده زیاد است. این کشور در حال حاضر سال ها فروپاشی اقتصادی، ناکارآمدی سیاسی و ناآرامی اجتماعی را تجربه می کند. یک درگیری تمام عیار با اسرائیل می تواند لبنان را از لبه خارج کند و بحران داخلی آن را تشدید کند و کشور را در بی ثباتی عمیق تر فرو ببرد. توانایی دولت برای رویارویی با این بحران نه تنها به تلاش‌های دیپلماتیک، بلکه به توانایی آن برای هدایت پویایی‌های سیاسی پیچیده در داخل بستگی دارد.
برای اسرائیل، چالش مهار اوضاع بدون تحریک یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر خواهد بود. در حالی که کشتن نصرالله ممکن است یک مزیت تاکتیکی کوتاه‌مدت ایجاد کند، اما می‌تواند باعث تشدید تنش گسترده‌تر از جمله متحدان منطقه‌ای حزب‌الله از جمله ایران و سوریه شود.