سایت آزمایش هسته‌ای شمالی روسیه در مجمع‌الجزایر دورافتاده نوایا زملیا دوباره تحت نظارت بین‌المللی قرار دارد زیرا تصاویر ماهواره‌ای و گزارش‌های اطلاعاتی ساخت و ساز قابل توجه و افزایش فعالیت ترافیکی را در سپتامبر 2024 نشان می‌دهند. آزمایشگاه باز ظهور مرکز تحقیقات استراتژی‌های شرکت علوم و فناوری پیشرفته (ROLES)، مستقر در دانشگاه توکیو، گزارشی را در 18 سپتامبر 2024 منتشر کرد که این پیشرفت‌ها را تأیید کرد. این یافته‌ها نگرانی‌های جهانی را در مورد آمادگی‌های بالقوه روسیه برای آزمایش‌های هسته‌ای و توسعه مداوم سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته، به‌ویژه موشک کروز هسته‌ای Burevestnik، برانگیخته است.
مجمع الجزایر نوایا زملیا، واقع در منطقه قطب شمال روسیه، از زمان جنگ سرد محل آزمایش هسته ای بوده است. این سایت آزمایشی که در دهه 1950 تأسیس شد، به دلیل میزبانی از مهمترین انفجارهای هسته ای در تاریخ، از جمله بزرگترین انفجار در تاریخ اتحاد جماهیر شوروی، بمب 50 مگاتنی تزار در سال 1961، بدنام شد. در حالی که روسیه، مانند سایر قدرت‌های هسته‌ای جهان، آزمایش‌های جوی را از دهه‌ها پیش متوقف کرد، نوایا زملیا یک مرکز نظامی حیاتی باقی ماند که برای آزمایش‌های هسته‌ای زیربحرانی و سایر فعالیت‌های مخفی استفاده می‌شد.
با این حال، آخرین انفجاری که در Novaya Zemlya مشاهده شد، بیش از تعمیر و نگهداری معمول را نشان می دهد. مرکز تحقیقات ROLES برای مدت طولانی اقدامات روسیه در زمین را از نزدیک زیر نظر داشته است و آخرین تصاویر نشان از تشدید احتمالی آمادگی ها دارد.
نتیجه گیری از تصاویر ماهواره ای
در گزارش سپتامبر خود، تحلیلگران ROLES تعدادی از فعالیت‌ها را برجسته کردند که قویاً نشان می‌دهد که کارهای زیرزمینی در حال انجام است. تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که خاک از تونل‌هایی که برای آزمایش‌های هسته‌ای استفاده می‌شوند حذف می‌شود، مشاهده قابل‌توجهی که در تابستان 2024 انجام شد. اگرچه می‌توان درجاتی از حفاری را به تعمیر و نگهداری یا ساخت و ساز معمول نسبت داد، فرکانس و مقیاس حرکت خاک باعث هشدار در مورد موارد بیشتر شد. حوادث جدی تصاویر ماهواره ای اضافی که در اواخر تابستان گرفته شد، ادامه برداشتن زمین را نشان داد، که نشان می دهد کار ممکن است فراتر از عملیات عادی باشد.
در تأیید بیشتر این دیدگاه، گزارش اتاق فکر جزئیات ورود یک کشتی حمل و نقل به منطقه موتوتکین شاری، در مرکز جزیره اصلی نوایا زملیا، در 10 سپتامبر را نشان می دهد. تنها یک روز بعد، دو هواپیمای حمل و نقل Il-76 از شرکت دولتی انرژی هسته ای روس اتم در فرودگاه نزدیک مشاهده شدند. شناخته شده است که این هواپیماها با عملیات نظامی یا صنعتی قابل توجهی مرتبط هستند و گمانه زنی هایی را در مورد ماهیت کار در حال انجام در سایت ایجاد می کند.
به گزارش ROLES، ترکیب حذف خاک، ورود کشتی های حمل و نقل سنگین و حضور هواپیماهای Rosatom نشان می دهد که چیز مهمی در حال انجام است، اگرچه جزئیات دقیق هنوز نامشخص است. تحلیلگران تاکید می کنند که ساخت و ساز ممکن است مربوط به آزمایش های تسلیحات هسته ای نباشد، اما با این وجود نیازمند توجه دقیق جامعه بین المللی است.
نگرانی در مورد آزمایش هسته ای
روسیه از سال 1990، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به طور رسمی آزمایش هسته ای انجام نداده است. با این حال، سایت آزمایش Novaya Zemlya همچنان تحت صلاحیت وزارت دفاع روسیه است و در سال‌های اخیر برای آزمایش‌های زیربحرانی مورد استفاده قرار گرفته است. این آزمایش‌ها که شامل مواد هسته‌ای است اما منجر به انفجار هسته‌ای نمی‌شود، برای ارزیابی قابلیت اطمینان کلاهک‌های هسته‌ای بدون نقض توافق‌های بین‌المللی مانند معاهده منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) طراحی شده‌اند که روسیه در سال 1996 امضا کرد اما شکست خورد. برای انجام این کار. به طور کامل تصویب شد.
با این حال، سیگنال های اخیر مقامات روسی حاکی از تغییر احتمالی در سیاست است. سال گذشته، میخائیل کوالچوک، رئیس مؤسسه کورچاتوف و دانشمند برجسته روسی با روابط نزدیک با رئیس جمهور ولادیمیر پوتین، خواستار ازسرگیری آزمایش های هسته ای در نوایا زملیا شد. در سال 2023، کوالچوک در مصاحبه ای با خبرگزاری دولتی ریانووستی ادعا کرد که انجام حتی یک آزمایش هسته ای سیگنال قدرتمندی به غرب ارسال می کند و مذاکرات دیپلماتیک را با شرایط مطلوب تری برای روسیه مجبور می کند. این اظهارات، همراه با افزایش فعالیت اخیر در سایت آزمایش، بسیاری را به این باور رسانده است که مسکو ممکن است به طور جدی بازگشت به آزمایش هسته ای را به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیکی بررسی کند.
“Burevestnik”: “پرواز چرنوبیل” باز می گردد؟
یکی از نگران‌کننده‌ترین احتمالاتی که با تحولات اخیر مطرح شده، پتانسیل آزمایش موشک کروز هسته‌ای Burevestnik است. این سلاح که به عنوان “چرنوبیل پرنده” شناخته می شود، زیرا از یک راکتور هسته ای مینیاتوری به عنوان وسیله پیشران خود استفاده می کند، از زمانی که مقامات روسی برای اولین بار وجود آن را به طور علنی در سال 2018 اعلام کردند، مرکز فتنه و اضطراب بوده است.
طراحی موشک انقلابی، اما پر از خطر است. پس از پرتاب، از یک موتور موشک معمولی برای رسیدن به ارتفاع کروز قبل از فعال کردن رآکتور هسته‌ای استفاده می‌کند، که از نظر تئوری به آن اجازه می‌دهد تا برای مدت طولانی در هوا بماند و مسافت‌های زیادی را طی کند و احتمالاً سیستم‌های دفاع موشکی موجود را دور بزند. با این حال، این سیستم با مشکلات فنی متعددی از جمله آزمایش ناموفق در نزدیکی آرخانگلسک در سال 2019 که منجر به یک حادثه مرگبار تشعشع شد و مجبور به تخلیه مناطق مجاور شد، مواجه شده است. اگرچه جزئیات این حادثه همچنان مبهم است، اما این انفجار خطرات توسعه و آزمایش چنین سلاح بی سابقه ای را برجسته کرد.
منابع اطلاعاتی ایالات متحده پیشنهاد کرده اند که روسیه در سال 2017 آزمایش جزئی بوروستنیک را در نوایا زملیا انجام داده است. بر اساس گزارش ها، این موشک حدود دو دقیقه در هوا بود تا اینکه شکست خورد و به دریا افتاد و عملیات بازیابی را آغاز کرد. این آزمایش‌ها نگرانی جامعه بین‌المللی را افزایش داده است، زیرا این سلاح نشان‌دهنده تشدید بزرگ فناوری سلاح‌های هسته‌ای است.
از سرگیری کار ساخت و ساز در Novaya Zemlya، همراه با حضور پرسنل Rosatom و تجهیزات حمل و نقل، بسیاری از کارشناسان را به این باور رسانده است که Burevestnik ممکن است در قلب برنامه های روسیه باشد. اگر این موشک واقعاً برای آزمایش‌های اضافی آماده شود، نقطه عطف مهمی در توسعه سلاح‌های هسته‌ای پیشرفته روسیه خواهد بود و به طور بالقوه نشان‌دهنده مرحله جدیدی در بن‌بست هسته‌ای این کشور با غرب خواهد بود.
وقایع اخیر در نوایا زملیا در کشورهای همسایه بی توجه نبود. در فنلاند، مقامات با یادآوری عواقب حادثه 2019 در نزدیکی آرخانگلسک، نسبت به پیامدهای رادیواکتیو احتمالی ناشی از آزمایش‌های آینده ابراز نگرانی کرده‌اند. دپارتمان لرزه نگاری فنلاند این انفجار را شناسایی کرد و آژانس های حفاظت در برابر تشعشعات نروژی چند هفته پس از این حادثه از کشف ید رادیواکتیو در محصولات لبنی در شمال فنلاند خبر دادند. این یافته‌ها نگرانی‌هایی را ایجاد کرد که آزمایش‌های بیشتر می‌تواند پیامدهای جدی زیست‌محیطی و بهداشت عمومی نه تنها برای روسیه، بلکه برای همسایگان آن داشته باشد.
سازمان های بین المللی و دولت ها نیز نسبت به احتمال از سرگیری آزمایش های هسته ای ابراز نگرانی کرده اند. از سرگیری آزمایش‌ها چالشی مستقیم برای توافق‌های جهانی کنترل تسلیحات خواهد بود و به طور بالقوه می‌تواند جرقه یک مسابقه تسلیحاتی جدید را ایجاد کند زیرا سایر قدرت‌های هسته‌ای ممکن است احساس کنند مجبور هستند با آزمایش‌های خود تلافی کنند. ایالات متحده به ویژه نسبت به فعالیت های روسیه در دنیای جدید ابراز نگرانی کرده است و مقامات خواستار شفافیت بیشتر و رعایت CTBT هستند.
اتاق فکر ROLES در کشف فعالیت های اخیر در نیوفاندلند نقش اساسی داشت و یافته های آن بر اهمیت نظارت مستقل در چشم انداز ژئوپلیتیک امروزی تأکید کرد. تصاویر ماهواره ای، در حالی که توانایی آن برای ارائه بینش دقیق از اجرام زیرسطحی محدود است، یکی از معدود ابزارهای موجود برای ردیابی رویدادها در اجرام دوردست و مخفی مانند زمین جدید باقی مانده است.
آخرین گزارش این اندیشکده همچنین چالش های پیش روی ناظران بین المللی را برجسته می کند. اگرچه شواهد حاکی از فعالیت‌های ساخت‌وساز و حمل‌ونقل قابل توجه است، تعیین اینکه آیا این فعالیت مستقیماً با آزمایش‌های هسته‌ای یا سایر عملیات‌های نظامی یا صنعتی مرتبط است، دشوار است. با این حال، حذف خاک از تونل های آزمایش هسته ای نشان می دهد که روسیه ممکن است در حال آماده شدن برای رویدادهای بزرگ، خواه آزمایش موشک هسته ای، پروژه Burevestnik یا سایر سیستم های تسلیحات پیشرفته باشد.
اقدامات اخیر در سایت آزمایش هسته ای شمالی روسیه در نوایا زملیا نگرانی های گسترده ای را در مورد نیات این کشور برانگیخته است. از آنجایی که تصاویر ماهواره‌ای همچنان ساخت، حمل و نقل و حذف زمین را در سایت نشان می‌دهد، بسیاری از این نگرانند که روسیه ممکن است برای دور جدیدی از آزمایش‌های هسته‌ای آماده شود که احتمالاً شامل موشک Burevestnik می‌شود.
هنوز مشخص نیست که آیا این اقدامات نشان دهنده بازگشت به جنگ هسته ای در آستانه جنگ سرد است یا عملیات نظامی متعارف. با این حال، ترکیبی از زمینه تاریخی، تنش‌های ژئوپلیتیک اخیر، و جاه‌طلبی‌های اعلام‌شده روسیه برای تولید سلاح‌های هسته‌ای نشان می‌دهد که جهان باید هوشیار بماند. جامعه بین المللی اکنون باید تصمیم بگیرد که چگونه به این سیگنال ها از سرزمین جدید پاسخ دهد، زیرا خطرات ثبات منطقه ای و امنیت جهانی همچنان در حال افزایش است.