در اقدامی که حاکی از وخامت احتمالی روابط دیپلماتیک بین ونزوئلا و اسپانیا است، ونزوئلا سفیر خود در اسپانیا، گلادیس گوتیرز را فراخواند و رامون سانتو، سفیر اسپانیا در ونزوئلا را برای رایزنی‌های فوری احضار کرد. این رویداد که در روز جمعه، 13 سپتامبر برگزار شد، پاسخی بود به اظهارات انتقادی مارگاریتا روبلز، وزیر دفاع اسپانیا در مورد چشم انداز سیاسی ونزوئلا و رفتار این کشور با چهره های مخالف.
این تشدید درگیری دیپلماتیک با اظهارات روبلز (PSOE/S&D) در اوایل این هفته آغاز شد. یک وزیر اسپانیایی “آزار و اذیت” و “محدودیت حقوق اساسی” را که گفته می شود توسط رژیم نیکلاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا بر مخالفان سیاسی وی تحمیل شده است، محکوم کرد. اظهارات او پس از ورود ادموندو گونزالس اوروتیا، رهبر مخالفان ونزوئلا به مادرید، جایی که وی پس از مواجهه با آنچه روبلز “آزار و شکنجه قضایی” نامید، پناهندگی سیاسی دریافت کرد.
روبلز تاکید کرد که این عمل توسط دولت مادورو “غیرقابل قبول” است و گفت که این یک تاکتیک رایج است که علیه مخالفان استفاده می شود. این اظهارات توسط دولت ونزوئلا به عنوان توهین مستقیم به حاکمیت این کشور تلقی شد که منجر به اقدامات دیپلماتیک در روز جمعه شد.
ایوان گیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا، روز پنجشنبه از طریق کانال تلگرامی خود به وضعیت این کشور پرداخت و توضیح داد که رامون سانتو، سفیر اسپانیا در ونزوئلا به وزارت امور خارجه در کاراکاس احضار شده است. گیل تایید کرد که گلادیس گوتیرز، سفیر ونزوئلا در اسپانیا برای رایزنی فراخوانده شده است و دلیل آن نیاز به مذاکرات فوری دیپلماتیک است.
دولت ونزوئلا نسبت به اظهارات روبلز ابراز نگرانی کرد و آنها را دلیلی بر بدتر شدن روابط بین دو کشور خواند. بر اساس گزارش‌های EFE، شریک Euractiv، رژیم مادورو این اظهارات را توهین به فرآیندهای قضایی و حکومت داخلی ونزوئلا می‌داند که نشانه‌ای از قطع روابط بین کاراکاس و مادرید است که قبلاً باثبات بوده است.
چهارراه دیپلماتیک: واکنش اسپانیا
خوزه مانوئل آلبارز، وزیر امور خارجه اسپانیا، همچنین یکی از اعضای حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا (PSOE/S&D)، با لحنی خاص آشتی جویانه به این وضعیت واکنش نشان داد. آلوارز روز جمعه در سخنانی در رادیو عمومی اسپانیا (RNE) تصمیم ونزوئلا برای فراخواندن سفیر خود و فراخواندن سانتو برای رایزنی را تصدیق کرد، اما تاکید کرد که این یک “تصمیم مستقل” از سوی دولت ونزوئلا است و افزود که اسپانیا نمی تواند کاری جز تلاش برای حفظ این کشور انجام دهد. روابط دیپلماتیک
آلبارس با پرهیز از تشدید بیشتر اوضاع گفت: احضار سفیر و احضار برای مشورت تصمیمات حاکمیتی هر ایالت است و بنابراین چیزی برای اظهار نظر وجود ندارد. وی بر روابط طولانی تاریخی و اقتصادی اسپانیا با ونزوئلا تاکید کرد و متعهد شد که علیرغم تنش‌های کنونی به دنبال “بهترین رابطه” بین دو کشور باشد.
در مورد اظهارات روبلز، آلبارز از این جنجال فاصله گرفت و خاطرنشان کرد که او “استاد قانون اساسی یا دانشمند علوم سیاسی نیست” و به عنوان وزیر امور خارجه جای او نیست که در مورد این موضوع گمانه زنی کند. آلبارز افزود: “ما وزرای خارجه آخرین افرادی هستیم که باید از هر صفت استفاده کنیم.”
شکاف دیپلماتیک بین اسپانیا و ونزوئلا پس از ورود ادموندو گونزالس اوروتیا رهبر مخالفان ونزوئلا به مادرید در 8 سپتامبر مورد توجه قرار گرفت. اوروتیا، یکی از منتقدان سرسخت رژیم مادورو، در ونزوئلا محاکمه شد و همین امر باعث شد تا او به اسپانیا پناهنده شود. ورود او با اظهارات انتقادی روبلز در مورد رفتار ونزوئلا با مخالفان سیاسی همراه شد.
روبلز مشکلات حقوقی گونزالس اوروتیا را نمونه ای از “آزار و شکنجه قضایی” خواند که بسیاری از ونزوئلایی هایی که مخالف مادورو هستند به طور معمول با آن مواجه می شوند. به گفته روبلز، اقدامات رژیم با الگوی گسترده‌تری از تضعیف مخالفان سیاسی و محدود کردن حقوق اساسی همراه شد و بحث‌های تازه‌ای را در مورد احترام دولت مادورو به هنجارهای دموکراتیک به راه انداخت.
تصمیم اسپانیا برای اعطای پناهندگی به اوروتیا به عنوان انتقادی پنهان از وضعیت سیاسی ونزوئلا تلقی شد. این امر بر همسویی اسپانیا با بسیاری از جامعه بین المللی، از جمله اتحادیه اروپا، در محکومیت آنچه که بسیاری آن را اقدامات غیردموکراتیک مادورو می دانند، تاکید می کند. اسپانیا، همراه با اتحادیه اروپا، همواره از دولت مادورو خواسته اند تا شفافیت نتایج انتخابات را تضمین کند و با اتهامات سرکوب گسترده علیه مخالفان مقابله کند.
تنش بین اسپانیا و ونزوئلا از قبل بر سر یک طرح پارلمانی که در 11 سپتامبر توسط پارلمان اسپانیا تصویب شد، در حال جوشیدن بود. این طرح غیرالزام آور از پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا خواسته بود تا به طور رسمی پیروزی ادموند گونزالس اوروتیا در انتخابات ونزوئلا را که در ماه ژوئیه برگزار شد، به رسمیت بشناسد. 28. این پیشنهاد که توسط احزاب اپوزیسیون دست راستی اسپانیا حمایت می‌شد، توسط نیروهای چپ و ائتلاف حاکم PSOE/S&D رد شد، اما تصویب آن در پارلمان وضعیت دیپلماتیک را تشدید کرد.
موضع رسمی اسپانیا در مورد ونزوئلا با موضع اتحادیه اروپا مطابقت دارد که از دولت مادورو می‌خواهد اسناد انتخاباتی شفاف را برای تأیید پیروزی مورد مناقشه مادورو ارائه کند. تا زمانی که چنین اسنادی ارائه نشود، اسپانیا و اتحادیه اروپا از به رسمیت شناختن رسمی نتایج انتخابات امتناع می ورزند.
پیامدهای دیپلماتیک بالقوه بین ونزوئلا و اسپانیا می تواند پیامدهای اقتصادی قابل توجهی داشته باشد، به ویژه برای اسپانیا که علاقه مند به حفظ روابط پایدار با این کشور آمریکای جنوبی است. در سال 2022، اسپانیا با گردش مالی 518 میلیون دلاری (468 میلیون یورو) سومین مقصد بزرگ صادرات ونزوئلا بود. تقریباً 85 درصد از این محموله ها از نفت که با ارزش ترین صادرات ونزوئلا است، انجام شده است.
علاوه بر این، در حال حاضر بیش از 60 شرکت اسپانیایی در ونزوئلا فعال هستند که بخش هایی مانند مالی، گردشگری و هوانوردی را پوشش می دهند. شرکت‌های برجسته اسپانیایی مانند BBVA Bank، Iberia و Air Europa حضور چشمگیری در این کشور دارند و هر گونه اختلال در روابط تجاری را به نگرانی اصلی جامعه تجاری اسپانیا تبدیل می‌کنند. خرابی روابط نه تنها بر واردات نفت تأثیر می گذارد، بلکه بر عملکرد این شرکت ها نیز تأثیر می گذارد و در نتیجه ضررهای اقتصادی برای هر دو طرف به همراه خواهد داشت.
برای ونزوئلا، قطع روابط با اسپانیا نیز مضر خواهد بود. روابط تجاری اسپانیا ارز خارجی مورد نیاز کشوری را تامین می کند که تحت فشار تحریم های بین المللی و بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می کند. از دست دادن یکی از شرکای تجاری کلیدی اروپا، مشکلات مالی ونزوئلا را بدتر خواهد کرد و دسترسی این کشور به بازارهای اروپایی را محدود خواهد کرد.
جدای از پیامدهای دوجانبه آن، مناقشه دیپلماتیک کنونی منعکس کننده پویایی های ژئوپلیتیک گسترده تری است. روابط بین ونزوئلا و کشورهای غربی از جمله ایالات متحده و اتحادیه اروپا از زمان به قدرت رسیدن مادورو تیره شده است. دولت ونزوئلا اغلب این کشورها را به مداخله در امور داخلی خود متهم می کند، به ویژه زمانی که آنها حمایت خود را از چهره های مخالف اعلام می کنند یا نقض حقوق بشر در این کشور را محکوم می کنند.
اعطای پناهندگی سیاسی اسپانیا به گونزالس اوروتیا و اظهارات بعدی روبلز در این الگو قرار می گیرد. برای دولت مادورو، این اقدامات به عنوان مداخله خارجی با هدف تضعیف حاکمیت ونزوئلا تلقی می شود. در مقابل، اسپانیا و دیگر کشورهای غربی حمایت خود از چهره‌های مخالف مانند گونزالس اوروتیا را بخشی از تلاش گسترده‌تر برای ترویج دموکراسی و حقوق بشر در ونزوئلا می‌دانند.
با پیشرفت اوضاع، جامعه بین‌الملل از نزدیک نظاره‌گر چگونگی حل بن‌بست دیپلماتیک اسپانیا و ونزوئلا خواهد بود. گام‌های بعدی هر دو کشور می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای نه تنها برای روابط دوجانبه آنها، بلکه برای جایگاه گسترده‌تر ونزوئلا در صحنه جهانی داشته باشد.
تصمیم ونزوئلا برای فراخواندن سفیر خود و احضار سفیر اسپانیا برای رایزنی، لحظه مهمی در بدتر شدن روابط دو کشور است. اگرچه اسپانیا سعی کرد رویکردی متعادل را حفظ کند، اما اظهارات وزیر دفاع مارگاریتا روبلز به وضوح بر رژیم مادورو تأثیر گذاشت.
هر دو کشور در صورت بدتر شدن وضعیت، به ویژه در حوزه اقتصادی، چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند. با در خطر بودن روابط تجاری و منافع تجاری، باید دید که آیا کانال های دیپلماتیک می توانند آرامش را بازگردانند و از فروپاشی کامل روابط جلوگیری کنند. در حال حاضر چشم جهان به کاراکاس و مادرید است که به دنبال راهی برای خروج از این بحران عمیق دیپلماتیک هستند.