جت های رافال فرانسه بر فراز مرز وژس- موزل با هم برخورد کردند

حادثه غم انگیز دو جنگنده رافال نیروی هوایی فرانسه ملت را شوکه کرد. این هواپیما که متعلق به اسکادران انتقالی رافال 3/4 آکیتن است، در هوا بر فراز مرز بین مناطق Vosges و Mertes-et-Moselle در شرق فرانسه برخورد کرد. این حادثه ویرانگر دو خلبان واجد شرایط را کشت و بر جامعه هوانوردی نظامی فرانسه سایه افکند.

این حادثه حوالی ساعت 12:30 بامداد در نزدیکی شهر کلمبی لو بل رخ داد. دو رافال که از سوخت‌گیری در آلمان بازمی‌گشتند، به طور غیرمنتظره‌ای در هوا با هم برخورد کردند. این دومین برخورد از این نوع با رافال در دو سال گذشته بود که نگرانی‌هایی را در مورد ایمنی پرواز و روش‌های عملیاتی ایجاد کرد.

سباستین لکورنو، وزیر نیروهای مسلح فرانسه جزئیات این برخورد را تایید کرد و گفت: “سانحه دو رافال از اسکادران رافال 3/4 “آکیتن” در مرتس ات موزل رخ داد. وی افزود: در حالی که یک خلبان سالم نجات یافت، جستجو برای خلبان دوم ادامه دارد و یکی از مربیان و یک دانش آموز در هواپیمای دوم مفقود شده اند.

در پاسخ به این حادثه، استان مرت ات موزل به سرعت مرکز عملیات بخش را فعال کرد و طرح SATER (نجات هوایی-زمینی) را برای هماهنگ کردن عملیات جستجو و نجات آغاز کرد. یک اطلاعیه عمومی صادر شد که از ساکنان خواسته شد برای تسهیل اقدامات واکنش اضطراری از منطقه اجتناب کنند.

با گسترش این برخورد، نیروی هوایی فرانسه به‌روزرسانی‌هایی را در رسانه‌های اجتماعی، به‌ویژه در پلتفرم X ارائه کرد و جزئیات شرایط سقوط را توضیح داد. این اسکادران مستقر در BA 113 Saint-Dizier-Robinson، مسئولیت اصلی آموزش خلبانان و ناوبران نیروهای مسلح فرانسه را بر عهده دارد. بنابراین، این درگیری نه تنها منجر به تلفات شد، بلکه خطر ذاتی آموزش نظامی پرمخاطره را نیز برجسته کرد.

داده‌های ردیابی پرواز بی‌درنگ نشان داد که سوخت‌گیر ایرباس A330 MRTT، با علامت تماس VALNT35، قبل از رفتن به محل سقوط، بر فراز آلمان در یک الگوی سوخت‌گیری استاندارد در حال چرخش بود. مسیر پرواز تانکر و ارتفاع پایین‌تر متعاقب آن نشان‌دهنده مشارکت آن در هماهنگی عملیات نجات بود که نشان‌دهنده توانایی‌های واکنش سریع و هماهنگی نیروی هوایی فرانسه بود.

با این حال، زمانی که امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه تایید کرد که دو خلبان در این برخورد جان خود را از دست داده اند، وضعیت به شکلی غم انگیز درآمد. ماکرون در بیانیه ای صمیمانه در X، ابراز تاسف کرد: ما از مرگ کاپیتان سباستین مابیره و ستوان ماتیس لارنس در یک سانحه هوایی در حین ماموریت آموزشی رافال متأسفیم. وی ضمن تسلیت به خانواده ها و همرزمان جانباختگان، بر غم و اندوه ملی مشترکان همرزمشان در پایگاه 113 نیروی هوایی تاکید کرد.

مفاهیم: تحقیق و مفاهیم گسترده تر

این فاجعه تحقیقات فوری توسط وزارت دفاع فرانسه را برانگیخت. مقامات تحقیقات کاملی را برای تعیین عوامل منجر به برخورد و جلوگیری از حوادث مشابه در آینده آغاز کرده اند. اگرچه علت دقیق برخورد ناشناخته است، اما تحقیقات احتمالاً تمام زوایای احتمالی از جمله خطای انسانی، نقص فنی و تخلفات رویه ای را بررسی می کند.

این حادثه سوالات مهمی را در مورد ایمنی ماموریت های آموزشی نظامی، به ویژه آنهایی که شامل هواپیماهای با کارایی بالا مانند رافال هستند، ایجاد کرد. رافال، یک جت جنگنده چندمنظوره که توسط شرکت هوانوردی داسو ساخته شده است، به دلیل تطبیق پذیری و فناوری پیشرفته خود شناخته شده است. این به طور گسترده توسط نیروی هوایی و نیروی دریایی فرانسه استفاده می شود و به چندین کشور صادر می شود. با این حال، سابقه چشمگیر آن با سابقه تصادفات، از جمله چندین تصادف پرمخاطب، خدشه دار شده است.

برخورد اخیر اولین حادثه هواپیمای رافال نیست. در طول سالیان متمادی، حوادث زیادی رخ داده است که توجه را به مشکلات و خطرات ناشی از عملیات چنین تجهیزات نظامی مدرنی جلب کرده است.

در ماه مه 2022، دو جت رافال C در جریان نمایشگاه ملی کنیاک با یکدیگر برخورد کردند. علیرغم شدت برخورد، هر دو هواپیما موفق به فرود ایمن در پایگاه هوایی 709 Cognac-Châteaubernard شدند. خلبانان آسیبی ندیدند، اما آوارهای ناشی از سقوط به خانه ای در شهر مجاور ژان ساک لا پیلو آسیب رساند. دفتر بررسی سانحه فرانسه بعداً این حادثه را به خطای انسانی نسبت داد و بر نقش مهمی که تصمیم گیری خلبان در تضمین ایمنی پرواز ایفا می کند تأکید کرد.

اولین تصادف ثبت شده رافال در دسامبر 2007 در نزدیکی Nevic در جنوب غربی فرانسه رخ داد. تحقیقات نشان داد که خلبان جهت گیری خود را از دست داده است که منجر به سقوط می شود. این حادثه چالش‌هایی را که خلبانان در موقعیت‌های پر استرس، حتی زمانی که با مدرن‌ترین هواپیماها پرواز می‌کنند، با آن مواجه هستند، برجسته کرد.

در 24 سپتامبر 2009، دو تفنگدار دریایی رافال نیروی دریایی فرانسه در هنگام بازگشت به ناو هواپیمابر شارل دوگل پس از پروازهای آزمایشی غیرمسلح، در هوا با یکدیگر برخورد کردند. این سانحه که در حدود 30 کیلومتری پرپینیان رخ داد، منجر به مرگ خلبان آزمایشی فرانسوا دوفلو شد و کمک خلبان نجات یافت. این فاجعه به ویژه برای برنامه رافال که در آن زمان با هواپیماهای دیگری مانند ساب گریپن و F/A-18 سوپر هورنت بوئینگ برای قرارداد نیروی هوایی برزیل رقابت می کرد، آسیب زا بود. نیروی هوایی برزیل به دنبال اطلاعاتی در مورد این حادثه بود و در نهایت قراردادی را با ساب گریپن اعطا کرد و ضربه مهمی به چشم انداز صادرات رافال وارد کرد.

در 28 نوامبر 2010، شارل دوگل رافال دیگر در حالی که از عملیات متحدان در افغانستان پشتیبانی می کرد، در دریای عرب سقوط کرد. خلبان به سلامت خارج شد و با هلیکوپتر از ناو هواپیمابر نجات یافت. بعداً این تصادف به دلیل خرابی موتور ناشی از کمبود سوخت در نتیجه مخلوط شدن با تعویض مخازن سوخت نسبت داده شد. این حادثه نشان داد که مشکلات فنی می تواند منجر به نتایج فاجعه بار شود، حتی زمانی که خلبانان به خوبی آموزش دیده و با تجربه باشند.

علاوه بر این، در 2 ژوئیه 2012، “رافال” از کشتی “شارل دوگل” طی تمرینات مشترک به دریای مدیترانه شیرجه زد. خلبان خارج شد و توسط یک هلیکوپتر جستجو و نجات آمریکایی از USS Dwight D. Eisenhower پیدا شد. این حادثه بار دیگر توجهات را به خطرات مربوط به عملیات هواپیماهای نظامی، به ویژه در طول مأموریت های آموزشی پیچیده جلب کرد.

با وجود این مشکلات، رافال به یک رقیب قدرتمند در بازار دفاعی جهانی تبدیل شده است. قابلیت های پیشرفته آن، از جمله تطبیق پذیری در نقش های هوا به هوا و هوا به زمین، آن را به یک انتخاب محبوب در چندین کشور تبدیل کرده است. تلاش های تهاجمی بازاریابی و دیپلماتیک فرانسه نیز نقش مهمی در تضمین قراردادهای صادراتی رافال ایفا کرد.

این هواپیماها به فهرست رو به رشدی از کشورها از جمله مصر، هند، یونان، اندونزی، کرواسی، قطر و امارات متحده عربی فروخته می شوند. هر یک از این کشورها توانایی‌های رافال را به‌ویژه از نظر اویونیک پیشرفته، ویژگی‌های مخفی کاری و قابلیت‌های چند منظوره آن به رسمیت شناختند.

برای مثال در هند، Rafale پس از یک فرآیند ارزیابی دقیق که عوامل مختلفی از جمله عملکرد، انتقال فناوری و هزینه را در نظر گرفته بود، انتخاب شد. نیروی هوایی هند از آن زمان رافال را وارد ناوگان خود کرده است، جایی که نقشی کلیدی در افزایش قابلیت‌های دفاع هوایی این کشور ایفا می‌کند.

یونان و مصر نیز Rafale را برای تقویت توان نظامی خود در پاسخ به چالش های امنیتی منطقه ای انتخاب کرده اند. برای یونان، خرید رافالز بخشی از تلاش گسترده تر برای مدرن کردن نیروی هوایی این کشور در بحبوحه تنش های فزاینده با ترکیه است. به طور مشابه، دستیابی مصر به رافال نشان دهنده تمایل مصر برای حفظ برتری تکنولوژیکی نسبت به دشمنان بالقوه در منطقه است.

موفقیت Rafale در بازار جهانی گواهی بر طراحی قوی و اثربخشی برنامه های آموزشی است که از عملکرد آن پشتیبانی می کند. با این حال، حوادثی مانند برخورد 14 آگوست به عنوان یادآوری جدی از خطرات ذاتی مرتبط با هوانوردی نظامی است. این حوادث در عین غم انگیز بودن، درس های ارزشمندی را ارائه می دهند که می تواند به بهبود پروتکل های ایمنی و روش های آموزشی منجر شود.

برخورد دو فروند جنگنده رافال در 14 آگوست در میان هوا ارتش فرانسه و ملت را در ماتم فرو برد. از دست دادن کاپیتان سباستین مابیر و ستوان ماتیس لارنس یک تراژدی عمیق است که خطراتی را که پرسنل نظامی در خط وظیفه با آن روبرو هستند برجسته می کند. همانطور که تحقیقات ادامه دارد، وزارت دفاع فرانسه و جامعه نظامی گسترده تر باید عواملی را که در بروز این حادثه موثر بوده است، بررسی کنند تا از حوادث مشابه در آینده جلوگیری شود.

این حادثه همچنین پیامدهای گسترده‌تری را برای برنامه رافال و موقعیت فرانسه در بازار دفاعی جهانی نشان می‌دهد. در حالی که رافال یک هواپیمای فوق‌العاده با رکورد صادراتی قوی باقی می‌ماند، این سوانح یادآور نیاز مداوم به هوشیاری، آموزش و نوآوری در ایمنی پرواز است.

در مواجهه با این فاجعه، نیروی هوایی فرانسه احتمالاً پروتکل های ایمنی خود را بررسی و تقویت می کند و اطمینان حاصل می کند که درس های آموخته شده از این حادثه در عملیات های آینده به کار گرفته می شود. انعطاف‌پذیری برنامه رافال، همراه با تعهد خلبانان و تیم‌های پشتیبانی آن، در غلبه بر چالش‌های پیش رو حیاتی خواهد بود.

همانطور که نیروی هوایی فرانسه در حال بررسی و تأمل در مورد این فقدان است، خاطره خلبانان کشته شده همچنان الهام بخش همرزمان خود خواهد بود تا در ماموریت حیاتی خود برای محافظت از کشور برای برتری و امنیت تلاش کنند.